चन्द्रागिरि हिल्स लिमिटेडले जनताको अधिकारलाई कुण्ठित गरेर एकातर्फ लुट मच्चाईरहेको छ भने अर्को तर्फ जनताले राज्यलाई बुझाउन दिएको पैसा बीचैमा ‘झ्वाम’ पार्ने काम गरिरहेको छ । सोझा साझा जनतालाई महँगो रेटमा खाना खुवाएर कम्पनीले कालोबजारी त गरिरहेको छ नै, कम्पनीले मूल्य अविवृद्धि कर अर्थात भ्याट छलेर राज्यको आँखामा छारो हाल्ने काम समेत गरिरहेको पाइएको छ । 

नेपालको प्रचलित भ्याट ऐन अनुसार भ्याटमा दर्ता भएका कुनै पनि कम्पनीले अनिवार्य रुपमा भ्याट बिजक जारी गर्नुपर्छ ।  तर चंद्रागीरिले भ्याट उठाएको हरेक विक्रिमा बिजक जारी नगरेर एकातर्फ राज्यलाइ कर छलीरहेको छ भने  अर्कोतर्फ बिजक जारी गरेको नाटक गरेर आफैं उक्त बिजकलाइ राखी जनताको बिजक पाउने अधिकारलाई कुण्ठित गरेको छ ।  बिहिबार चन्द्रागिरी डाँडामा पुगेका अर्थ सरोकार डटकमका पत्रकारले खाना खान पैसा तिरेपछि बिजक त पाए तर खानाको प्लेट उठाउँदा पुन : त्यो बिजक कम्पनीका कर्मचारीलाई नै दिनुपर्यो ।  यसरि भ्याट बिजकजस्तो महत्वपूर्ण कुरालाई खाना खाने कुपन जस्तो बनाएर कम्पनीले करोडौंको भ्याट छलिरहेको छ । आफ्नो नाम नबताउने सर्तमा चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडकै एक कर्मचारीले कम्पनी खुलेदेखि अहिलेसम्म करोडभन्दा बढी भ्याट वापतको रकम कम्पनीले छालिसकेको छ । 

विशेषगरी चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडले दुइ तरिकाले भ्याट छालीरहेको छ ।  एक त कम्पनीको एरियामा कतिपय ठाउँमा बिजक नै जारी गरिएको छैन भने कतिपय ठाउँमा बिजक दिएजस्तो गर्ने र पुन: आफैंसँग राखेर हिसावकितावमा ‘गोलमाल’ गर्ने गरेका छन् ।  नियम: त भ्याटमा दर्ता भएका कुनै पनि कम्पनीले बिजक बिना सामान विक्री वितरण गर्न नपाउने कानुनी व्यवस्था छ । चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडको एरियामा खाना खानुपर्यो भने कुल ५६० रुपैयाँ तिर्नुपर्छ ।  यो भनेको ४९५.५७६ रुपैयाँ खानाको कुल मूल्य हो भने बाँकी ६४.४४ रुपैयाँ भ्याट हो । यो भ्याट वापतको रकम कम्पनीले सरकारलाई बुझाउनु पर्छ । तर कम्पनीले भ्याट बिजकनै जारी नगरेपछि उक्त रकम त्यहाँकै कर्मचारीकै पोल्टामा पर्ने गरेको छ । यसरी एकजना ग्राहकले खाने खानाबाटै यति पैसा छली हुन्छ भने चन्द्रागिरीले करोडौं रुपैयाँ बराबरको भ्याट छलेको बुझ्न गाह्रो छैन । अर्कोतर्फ दिएको बिल फेरी आफैं लिने काम हुँदा पनि त्यसको रेकर्ड नराख्ने र कम्पनीले भ्याट वापतको रकम पनि पचाउने गरेको चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडकै कर्मचारीहरु बताउँछन् ।

नेपालको भ्याट ऐनमा स्पष्टसँग भ्याटमा दर्ता भएका कुनै पनि कम्पनीले भ्याट बिल जारी नगरी कुनै पनि बस्तु वा सेवा विक्री गर्न नपाइने भन्ने स्पष्ट व्यवस्था गरेको छ ।  चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडको हकमा उसले संक्षिप्त कर विजक हरेक पर्यटकलाइ दिनुपर्ने हो । 

नेपालको भ्याट ऐनमा यसरी कर विजक जारी नगरी कारोबार गर्ने, कम मूल्यको बिजक जारी गर्ने लगायतका कानुन विपरितका काम गर्नेलाई सजायको समेत व्यवस्था गरेको छ । तर शक्तिकेन्द्रसँग नजिक भएको बाहानामा चंद्रागीरिका सञ्चालकहरु खुलेआम जनतालाई लुटिरहेका छन् । चंद्रागीरिले केहि पर्यटकलाइ दिने, केहीलाई नदिने, माग्नेलाई दिने, नामाग्नेलाई नदिने र चंद्रागीरिका कहिँ ठाउँमा बिजक दिने र केहीलाई नदिने गरेर नेपालको कानुनको खिल्ली उडाईरहेको छ ।  कम्पनीले  ठुला नेता तथा पत्रकारलाई चन्द्रागिरी घुमाएर आफ्नो बसमा पार्दै यस्ता कर्तुतहरु लुकाउन खोजीरहेको छ भने जनता ‘भेडा’ हुन् भन्ने शैलीमा मनपरी गरिरहेको छ ।

यसबारे हामीले विभिन्न कर विज्ञहरुलाइ सोधेका थियौं । हाम्रो प्रश्नमा करविज्ञले करविजक जारी नगर्नु अपराध नै भएको बताएका छन् । ट्याक्सपर्टका अभियानता समेत रहेका करविज्ञ सिए शेषमणि दाहाल भन्छन्, ‘भ्याट ऐनमा भ्याटमा दर्ता भएका कम्पनीहरुले अनिवार्य रुपमा कानुनले तोकेको नमुना अनुसारको बिजक जारी गर्नु पर्छ भन्ने स्पष्ट व्यवस्था छ ।  कुनै पनि कम्पनीले यो वा त्यो बहानामा बिजक जारी गर्दैन भने त्यो सरासर गलत हो । 

यसबारे हामीले आन्तरिक राजश्व विभागमा समेत सोधेका थियौं । हाम्रो प्रश्नमा विभागका एक अधिकारी भन्छन्, ‘भ्याटमा दर्ता भएका कुनै पनि कम्पनीले अनिवार्य रुपमा बिजक जारी गर्नुपर्छ ।  यदि कसैले यो वा त्यो बहानामा बिजक जारी गर्दैन भने त्यो दण्डनीय कार्य हो ।’ ‘चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडको पहुँच त ठुला नेतासम्म छ नि, कार्वाही गर्न सक्नुहुन्छ ?’ भन्ने हाम्रो प्रश्नमा ती अधिकारी भन्छन्, ‘कानुनभन्दा कोहि पनि माथि हुन्नन् । नियम विपरित काम गर्नेलाई कार्वाही हुन्छ।’

चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडले करोडौं रुपैयाँ बराबरको भ्याट छलीरहेको बारे हामीले चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडका सम्बन्धित व्यक्तिलाई प्रश्न गरेका थियौं ।  आफुलाई कम्पनीको सबैभन्दा पूरानो कर्मचारी बताउने एक महिला कर्मचारीले कम्पनीले एक रुपैयाँ पनि भ्याट छली नगरेको दावी गरिन् ।  ‘ त्यसो भए बिल किन दिईएन त ?’ भन्ने हाम्रो प्रश्नमा उनी भन्छिन्, ‘हाम्रो सफ्टवेर नै बनिसकेको थिएन भने त्यति धेरै मान्छे त्यहाँ जालान् भन्ने पनि सोचेका थिएनौं । त्यसैले सबैलाई भ्याट बिल दिन सकिएन ।  यता चन्द्रागिरीका अन्य कर्मचारीपनि कानुनमा उल्लेख गरेझैं कम्पनीले गर्न नसकेको स्वीकार्छन् । 

यता चन्द्रागिरीमा भइरहेको लुटबारे हामीले  चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडका अम्बिका पौडेलसँग पनि प्रतिक्रिया मागेका थियौं ।  उनले केहि कमी कमजोरी भएको र त्यसलाई सुज्धार्दै जाने प्रतिक्रिया दिएका छन् ।  ‘हाम्रो तर्फबाट थुप्रै कमीकमजोरी पक्कै भएका छन् ।  यसलाई सुधार्दै जाने हो ।  कम्पनीको सुरुवाती दिन भएकाले कानुनत: सबै कुरा व्यावहारिक रुपमा लागु नभएको कुरा हामीलाई पनि थाहा छ ।  तर यसलाई सुधार्दै जानेछौं।’  

यता विभिन्न सरोकारवालाहरुले भने चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडले एनसेलकै सिको गर्दै शक्तिकेन्द्रका आडमा कर छली गर्न खोजेको आरोप लगाएका छन् । ‘ शक्तिकेन्द्रका मान्छेलाई फकाए कर त कति सजिलै छल्न पाइँदो रहेछ भन्ने कुरा बुझेका छन् चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडका संचालकले र त्यहि गरिरहेका छन् । ‘चन्द्रागिरी हिल्स लिमिटेडका एक सञ्चालक निकट मानिएका एक व्यवसायी भन्छन्, ‘भ्याट छलेको पैसा समेत यति फाइदा भयो भनेर भित्र भित्रै हिसाव हुने गरेको छ ।’ ५६० रुपैयाँको भाट खुवाएर नेपालीहरुलाई ठगी गरिरहेको कम्पनीले कर छलेर मोटो रकम असुलीरहेको उनको दावी थियो ।    

पढ्नुहोस् नेपालको भ्याट ऐनको पूर्ण रुप :