काठमाडौँ । आफुले गरेको कारोबारमात्र होइन अव त आफ्ना दाजुभाइ, छोरा, वा बाबुले कहाँ कारोबार गरिरहेका छन् भन्ने कुरा पनि ख्याल गर्नुपर्ने भएको छ । किनकि बैंकले अंशियारलाई थाहा नै नदिइ जग्गा धितो बन्दक राखिदिने गरेको खुलासा भएको छ । अर्थात तपाईंको हक लाग्ने सम्पत्ति तपाईंलाई थाहा नै नदिई कुनै बैंकले धितो बन्धक राखिदिने र उक्त ऋण तिर्न नसकेको खण्डमा तपाईंको हक लाग्ने जग्गा पनि बैंकले लिलाम गरिदिने गरेको पाइएको छ ।
‘ओहो ! यस्तो पनि हुन्छ र ?’ तपाईंको मनमा प्रश्न उठ्न सक्छ । तर ‘हुन सक्छ र ?’ होइन ‘भइसक्यो’ । ग्लोबल आइएमइ बैंकले अंशियारको मन्जुरीनामा विना धितो बन्दक राखिदिंदा अहिले इटहरीका सुवास ठाकुर अदालत धाइरहेका छन् । त्यो पनि जिल्ला अदालतले आफ्नो पक्षमा गरेको फैसलासहित । उनी कानुनी झमेलामा त परेका छन् नै, ठुलो मानसिक तनावमा पनि परेका छन् । आफ्नै सम्पत्तिका लागि उनले अहिले ठुलै दौडधुप गर्नुपरेको छ । केहि पैसा कमाउन विदेश हानिएका उनी नेपालमा भएको सम्पत्ति पनि ग्लोबल आइएमइ बैंकमार्फत लिलामी भएपछि उनी अहिले तनावमा छन् ।
यस्तो छ घटनाको नालीबेली
इटहरी घर भएका सुवाष ठाकुर, धन कमाउन भनेर दुबई गए । तीन दाजुभाइमध्ये जेठो दाजु नेपालमै थिए भने अर्को भाइ जापान । केहि धन कमाउँला, नेपाल आउँला र रमाउँला भन्ने उनको ठुलो धोको थियो । आफ्नो पैतृक सम्पत्ति पनि थियो । त्यसैले उनले सोहि अनुसार ‘प्लान’ बनाएका थिए । आफुले कमाएको पैसा र पैतृक रुपमा प्राप्त हुने सम्पत्ति जोडेर केहि थप सम्पत्ति हुन्छ अनि केहि गरौँला भन्ने उनको चाहाना थियो । बीचमा उनी छुट्टीमा नेपाल आए । नेपाल आउँदा थाहा भयो कि उनको हक लाग्ने पैतृक सम्पत्ति त ग्लोबल आइएमइ बैंकमा बन्धक बनाइएको रहेछ । अर्थात उनका दाजुले उक्त जग्गा धितोमा राखेर ऋण झिकेका रहेछन् । उनी अंशियारसमेत भएकाले उनको मन्जुरीनामा लिनुपर्ने थियो बैंकले । तर बैंकले त्यो आवश्यक ठानेन । त्यसपछि सुबास आफ्नो सम्पत्ति जोगाउन आफ्ना दाजुलाई पटक-पटक ऋण तिरेर उक्त जग्गा बन्धक फुकुवा गर्न अनुरोध गर्न थाले । तर दाजुले नमानेपछि उनले जिल्ला अदालतमा आफ्नो जग्गा आफ्नो अनुमति बिना बन्धक राखिएको भन्दै मुद्धा हाले।
अदालतले उनकै पक्षमा फैसला गर्यो । उनको मागगरे अनुरुप उक्त जग्गा अंशबण्डा गर्नू भनेर अदालतले आदेश दियो । अदालतको त्यहि कपि बोकेर उनी अदालतको आदेश कार्वनयनमा लागेका मात्र के थिए अर्को घटना घट्यो । घटना के हो भने अदालतले उक्त जग्गा अंशबण्डा गर्नु भनेको केहि दिनअघि नै उक्त जग्गा ग्लोबल आइएमइ बैंकले लिलाम सकार गरिदीइसकेको रहेछ । मुद्धा परेको जग्गा लिलाम कसरी भयो ? अदालतले दिएको आदेश अव कसरी कार्वनयन हुन्छ ? जिल्ला अदालतले अंशबन्डा हुनुपर्छ भनेर ठहर गरेको जग्गा बैंकले लिलाम गरिदिएपछि अव न्याय माग्न कहाँ जाने ? अनेक प्रश्नले उनलाई घेरे । त्यसपछि उनी अदालतको कपिसहितका अन्य कागजात बोकेर अर्थ सरोकार डटकमको कार्यालयमा आइपुगे । उनले हालेको मुद्धा र अदालतको ठहर यस्तो छ ।
अर्थ सरोकारको आशा, अदालतमा मुद्धा !
‘तपाईंहरुले धेरैलाई न्याय दिन सहयोग गरेको देखेको छु । मलाइ पनि अफ्ट्यारो पर्यो र यहाँ आएको छु ।’ कानुन भन्दा बैंक ठुलो हुन्छ भनेजसरी बैंकले मिलेमतोमै आफ्नो जग्गा खाइदिएको आरोप लगाउंदै उनी भन्दै थिए, ‘बैंकले अव अदालतले अंशबन्डाको आदेश गर्छ भन्ने अनुमान गरेर नियोजित रुपमै जग्गा लिलाम गरिदिएको छ । मेरोसमेत हक लाग्ने जग्गा, मेरै अनुमति बिना मेरो दाजुले धितो कसरी राख्न पाए ? फेरी लिलाम गर्ने बेलामा पनि म अंशियारलाइ किन सोधिएन ? किन बुझिएन ? किनकि मैले अदालतमा मुद्धा हालेको छु भन्ने बैंकलाई राम्रोसँग थाहा छ । अदालतमा मुद्धा परेको जग्गा कसरी नामसारी भयो ? मालपोतमा समेत मिलेमतो भयो ।’ उनीसँग आरोपका पोकाहरु ठुलै थिए । बैंकले मिलेमतोमा जग्गा सकार गर्ने गरेको बारे हल्ला सुनेको तर यसपाली आफैंलाइ परेको भन्दै दुखेसो पोखिरहेका थिए उनी ।
यसो त यति भएपछि पनि उनी चुप लागेर भने बसेका छैनन् । त्यसपछि उनले अदालतको फैसला कार्वनयन गरीपाउँ भनी पुन: अदालतमा मुद्धा हालेका छन् । र त्यो जग्गा अहिले रोक्का भएको छ । न किन्नेले उक्त जग्गा उपभोग गर्न पाएको छ, न बैंकले लिलाम गरिदिएको जग्गा सुवासले फिर्ता पाएका छन् । बैंकले अंशियारको मन्जुरीनामा विना कर्जा प्रवाह गर्दा लफडा नै लफडा निम्तिएको छ । यता मालपोतले भने बैंकको पत्रका आधारमा आफुहरुले काम गरिरहेको बताइरहेको ठाकुरको भनाइ छ ।
जताततै बैंकका कमजोरी !
सुरुमा त अंशियारको मन्जुरीनामा नै नलिनु बैंकको सबैभन्दा ठुलो कमजोरी भयो । कर्जा प्रवाह गर्ने बेलामा सम्भावित कुराहरुलाई ध्यान नदिनु बैंकको अर्को कमजोरी हो । अदालतमा मुद्धा परेको थाहा पाउँदा-पाउँदै जवर्जस्ती कसैलाइ जग्गा लिलाम गर्नु बैंकको अर्को कमजोरी भयो । लिलाम गर्ने बेलामा अंशियारलाई थाहा नदिनु बैंकको अर्को कमजोरी भयो । बैंकले यति हुँदा हुँदै पनि यो केसलाई सिरियसली लिएको पाइंदैन । बैंकका सीइओ महेश ढकालले अदालतमा बुझाएको प्रतिउत्तरपत्र ढिलो गरी लेखेका छन् । यसले पनि बैंक यो केसमा संवेदनशील छैन भन्ने देखाउँछ ।
अदालतमा मुद्धा परेपछि कुर्नुभन्दा पनि जतिसक्दो चाँडो कसैलाई भिडाइदिउँ भन्ने नियत बैंकको भएकोजस्तो देखिन्छ । सुवास ठाकुर अहिले पनि र हिजोका दिनमा पनि बरु दाजुको ऋण तिर्छु, सम्पत्ति आफ्नो बनाउँछु भन्ने मनस्थितिमा थिए र छन् । तर उनले त बैंकले उक्त जग्गा कहिले लिलाम गरिदियो भन्ने समेत थाहा पाएनन् । बैंकले पनि आफ्नो कर्जा उठाउनुभन्दा पनि जसरी हुन्छ उक्त जग्गा लिलाम नै गर्ने नियत पो बोकेको हो कि भन्ने देखिन्छ । यो प्रकरणमा पनि बैंकले पहिलो लिलामीको सूचनामा ऋणीको विवरण नै गलत राखेको छ र उक्त जानकारी पुन: कसैले गराएपछि बैंकले सूचना सच्याएको देखिन्छ ।यसले पनि बैंक कति गैरजिम्मेवार भएर काम गरिरहेको छ भन्ने बुझिन्छ भन्ने पीडीत ठाकुरको तर्क छ ।
‘अंशियारको मन्जुरीनाम चाहिन्छ’ : बिज्ञ, ‘विश्वासमा चल्ने हो, नभएपनि हुन्छ’ : बैंक
यता हामीले यस विषयमा बैंकिङ क्षेत्रमा बिगत लामो समयदेखि काम गरिरहेका केहि बैंकरहरुलाई सोधेका थियौं । यो केस र यस सम्बन्धि कागजातहरु पढीसकेपछी अधिकांसले यो बैंकको त्रुटी भएको बताएका छन् । ‘अंशियार छ कि छैन ? छ भने उसको मन्जुरीनामा छ कि छैन भन्ने कुरा हेरिनुपर्छ । यो त सरासर जग्गा लिलाम गर्ने नियतजस्तो देखियो । बैंक चुक्यो।’ केहि समय अगाडीमात्र ग्लोबल आइएमइ बैंक छोडेका एक बैंकरले अर्थ सरोकार डटकमसँग भने । ग्लोबल आइएमइ बैंक आफुले पहिला केहि समय काम गरेकै बैंक भएकाले आफ्नो नाम उल्लेख नगर्ने सर्तमा उनले भने, ‘यस्तो हावा-हावा काम गर्ने कुरामा ग्लोबल आइएमइ अलि अगाडी नै छ । यहाँनेर बैंक चुकेको देखियो । अंशियारको मन्जुरीनामा चाहिन्छ । त्यहि ग्लोबल आइएमइ बैंकमा अंशियारको मन्जुरीनामा नभएका कारण कतिपय फाइल फिर्ता पठाएको मलाइ नै थाहा छ ।’
यता बैंकका सूचना अधिकारी सुरेन्द्र राज रेग्मीले भने विस्वासमा व्यवसाय चल्ने भएकाले अंशियारको मन्जुरीनामा नभएपनि हुने दावी गरेका छन् । ‘यो केस मैले सबै बुझेको छैन । म बुझेर केहि दिनमा तपाईंलाई खबर गर्छु । त्यसपछिमात्र यो केसमा बैंकको आधिकारीक धारणा दिन्छु । तर अधिकांस केसमा विस्वासमा नै व्यवसाय चल्ने हुनाले अंशियारको मन्जुरीनामा नचाहिन पनि सक्छ । यद्यपी म यो केस के भएको रहेछ भनेर तपाईंलाई विस्तृत जानकारी दिन्छु ।’
किन्ने पनि फसे !
अहिले अदालतमा यो जग्गाको केसमा मुद्धा परेको छ । जिल्ला अदालतले अंशबन्डा गर्नू भनेर फैसला गरिसकेको जग्गा भएकाले अव उक्त फैसला उल्टिने सम्भावना कम भएको कानुनविदहरु बताउँछन् । उल्टियो भनेचाहिं जग्गा सकार गर्नेलाई राम्रै फाइदा हुन्छ । तर उल्टिएन भने योबीचको ब्याज उनलाई राम्रै घाटा लाग्ने देखिन्छ । बैंकको लापरवाहीका कारण दुवै पक्षले दु:ख पाएको देखिन्छ । यो प्रकरणसँगै अव ग्लोबल आइएमइ बैंकको लिलाम सकार्दै हुनुहुन्छ भने पनि अव तपाईंले पनि ख्याल गर्नु पर्नेभएको छ । आफ्ना घरका कसैले ग्लोबल आइएमइ बैंकसँग कारोबार गर्दैछन् भने त झन् सचेत हुनुपर्ने बेला भइसकेको छ ।
लापरवाहीका सृंखला र नियम नटेर्ने ग्लोबल आइएमइ बैंक !
यसो त ग्लोबल आइएमइ बैंकले गरेको लापरवाहीको यो पहिलो उदाहरण होइन । यसअघि ग्लोबल आइएमइ बैंक नोट प्रकरणमासमेत मुछिएको थियो । एक लाखको बिटोमा १० हजार नपुगेको काण्डका कारण जनतासमक्ष बदनाम भएको थियो बैंक । यसो त त्यसबेला पनि सुरुमा ग्लोबल आइएमइ बैंकका कर्मचारीले समस्या लिएर बैंक पुगेका ग्राहकलाई थर्काएर पठाएका थिए । पछि अर्थ सरोकारसहितको टिमले यस विषयमा विषय उठान गरेपछि बैंकले बाध्य भएर पूरा रकम फिर्ता दिएको थियो । त्यतिबेला पनि बैंकले अन्तिममा आफ्नो कमजोरी स्वीकारेको थियो ।
यसो त ग्लोबल आइएमइ बैंकलाई नियम नमान्ने छुट पनि रहेछ क्यार सायद, बैंकलाई नियम नटेर्दा नियामक राष्ट्र बैंकले पनि छुट दिएको देखिएको छ । नियम अनुसार बैंकमा ३ महिनाभन्दा बढी समय सीइओ खाली राख्न पाइदैन । तर २१ जनवरी २०१९ मा तत्कालीन सीइओ जनक शर्मा पौडेलले राजीनामा दिएपछि अहिलेसम्म बैंकले सीइओ राखेको छैन । कहिले मर्जरको बहाना त कहिले बजारमा सीइओ नै छैनन् भन्ने बहाना गरेर बैंकले नियमको उल्लङ्घन गरिरहेको छ ।
बैंकमा कारोबार गर्नै डर !
पैसा राख्यो, झिक्ने बेलामा लफडा निस्किन्छ । अधिकांस समय एटिएममा समस्या हुन्छ । बैंकका कर्मचारीको व्यवहार उस्तै उदेक लाग्दो छ । आफुलाई थाहा नै नदिइ आफ्नो हक लाग्ने सम्पत्ति बन्धक हुन्छ र उस्तै परे लिलाम हुन्छ । आफ्नै सम्पत्तिका लागि अड्डा अदालतको झन्झट । ग्लोबल आइएमइ बैंकसँग आफुले मात्र होइन आफ्ना दाजु-भाइ, नाता-गोताले कारोबार गरिरहेका छन् भने पनि अव त डर मान्नु पर्ने देखिएको छ । तर पटक पटक यस्ता समस्या, र लापरवाहीका घटनाहरु बाहिरिंदा पनि बैंकले आफुलाई सुधार्ने प्रयास गरेको छैन । सुधार्न खोज्छु भन्दा प्रेसर दिएकै कारण जनक शर्मा पौडेलले बैंक छाड्नु पर्यो भन्ने चर्चा पनि छ । यी यावत कुरामा ग्लोबल आइएमइ बैंक सचेत हुन जरुरी छ । यसो त आफ्नो व्यवस्थापनले खास काम गर्न नसकेपछि कुनै बैंकलाई जिम्मा लगाएर आफु सेफसाइडमा बस्नेगरी ग्लोबल आइएमइ बैंकको केहि ठुला बैंकसंग मर्जरको चर्चा पनि चलिरहेको छ ।
न्याय नपाएसम्म लडिरहन्छु : सुबास ठाकुर
यता यस जग्गा प्रकरणमा ग्लोबल आइएमइ बैंकविरुद्ध अदालत धाइरहेका सुबास ठाकुरले आफुले न्याय नपाएसम्म आफु लडिरहने बताएका छन् । ‘मलाइ अदालतले नै यो जग्गा अंशबन्डा गर्नू भनेको फैसला थमाइएको छ । अव अदालतभन्दा बैंक कसरी ठुलो हुन सक्छ र ? मेरो हक लाग्ने जग्गा मेरो अनुमति बिना नै किनबेच हुन्छ वा लिलाम हुन्छ भने के यो न्यायोजित भयो र ? यस्तो पनि कानुनको परिभाषा हुन्छ त ? देशमा कानुन छ र म कानुनको विश्वास गर्छु । बैंकले कसकसको मिलेमतोमा यस्तो गर्यो भन्ने कुरा पनि एक एक गरी बाहिर निस्किन्छ नै ! म न्याय नपाएसम्म अन्तिमसम्म लडिरहन्छु । अर्थ सरोकारले मलाई अन्तिमसम्म साथ दिन्छ भन्ने कुरामा मलाई विश्वास छ ।’
यस प्रकरण सम्बन्धि तयार गरिएको टेलिभिजन कार्यक्रम हामी आगामी साता प्रस्तुत गर्दैछौँ । – सम्पादक
यो पनि पढ्नुहोस्
- ग्लोबल आईएमई बैंकमा कारोबार गर्नेहरु होसियार ! नोटको बिटोमा यसरी ठगींदै हुनुहुन्छ तपाईं (भिडियोसहित)
