काठमाडौँ । नेपाल धितोपत्र बोर्डको प्रतिवेदनले नेप्सेले संचालन गरिरहेको अनलाइन प्रणाली जोखिमपूर्ण रहेको तथ्य औंल्याएको छ । बोर्डले समिति नै बनाएर गरेको अध्ययनका क्रममा नेप्सेको प्रणालीमा ‘कैफियत’ भेटिएको हो ।
प्रतिवेदनमा नेप्सेको सिष्टममाथि प्रश्न मात्र उठाइएको छैन, बरु वाईको नामक कम्पनीको भूमिकामाथि पनि प्रश्न उठाइएको छ । वाईकोमा सेयर भएका व्यक्तिको सूचीकृत कम्पनीमा पनि महत्वपूर्ण लगानी भएकाले त्यस्ता व्यक्तिको सिधै पहुँच वाईकोको सिष्टममा हुने जोखिम प्रतिवेदनमा औंल्याईएको छ ।
प्रतिवेदनमा वाईको नामक कम्पनीका कर्मचारीले नेप्सेको प्रणालीमा गर्ने कुनै पनि खालको परिवर्तन थाहा हुने अवस्था नरहेको उल्लेख गरिएको छ ।
प्रतिवेदनमा वाईकोले टीएमएससम्बन्धि सेवा पनि दिने र नट्स पनि चलाउने अर्थात बजारको विद्युतीय कारोबार प्रणाली र ब्रोकरको कारोबार व्यवस्थापन प्रणालीपनि एकै कम्पनीलाई दिंदा स्वार्थको द्वन्द स्थापित भएको र विश्वसनीयतामा शंका रहेकोसमेत उल्लेख छ । सो काम धितोपत्र कारोबार सञ्चालन विनियमावली २०७५ को विनियम २१ (ख) को उपविनियम (४) विपरीत भएकोसमेत प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।
नेप्सेको कारोबार मिलान प्रणालीजमा अझै पनि कारोबारमा म्यानुअल कार्य गर्ने गरिएको तथ्य औंलाउँदै प्रतिवेदनले यस्तो अवस्थामा व्यक्तिगत तजबिजीका आधारमा काम हुने र पूर्वाग्रही निर्णय हुनसक्ने जोखिम भएको उल्लेख गरेको छ । नेप्सेको जानकारी विना नै वाईको सिष्टममा प्रवेश गर्ने र गलत काम गर्न सक्ने सम्भावनातर्फ पनि प्रतिवेदनले सचेत गराएको छ ।
धितोपत्र बोर्डले बोर्डका सूचना प्रविधि विज्ञ सरोज लामिछानेको संयोजकत्वमा बोर्डका निर्देशकद्वय रेवत श्रेष्ठ र सानु खड्का तथा सहायक निर्देशकद्वय यमनाथ अर्याल र रविन्द्रदेव भट्टको टोली बनाएर बजारको सूचना प्रविधि सुशासनका विषयमा अध्ययन गरेको थियो।
धितोपत्र बोर्डले तयार गरेको यो प्रतिवेदनले वाईको र नेप्से नेतृत्व मिलेर करोडौंको चलखेल गरिरहेका छन् भन्ने तथ्यको पनि उजागर गरिदिएको छ ।
बोर्डको प्रतिवेदनले पछिल्लो समय निकै बढिरहेको हाथवेको सेयरको मूल्य पनि कृतिम रुपमा बढाइएको हो कि भन्ने शंका गर्ने ठाउँ दिएको छ । हाथवे इन्भेष्टमेन्टमा आईएमई समूहका हेमराज ढकालको ३०.०१ प्रतिशत लगानी छ भने उनकै सहोदर दाजु चन्द्र ढकालको आईएमई समूहको वाईकोमा ८० प्रतिशत हाराहारी लगानी छ । यसले पनि सेयर कारोबारीकै हातमा नेप्सेको सिष्टमको चाबी भएको देखिएको छ । ‘हाथवेमा ३० प्रतिशत सेयर हुनेको हातमा वाईकोको चाबी छ । यहाँभन्दा ठुलो वित्तीय अपराध के हुन सक्छ ?’ छानविन टोलीका एक सदस्यले अर्थ सरोकारसँग भने, ‘जसको नाममा रहेका अनेक कम्पनी लिष्टेड छन्, उनीहरुलाई नै नेप्सेको प्रणालीको चाबी दिईएको रहेछ ।’
