• अर्थ सरोकार सम्बाददाता

हुन त नेपालका अधिकांस कम्पनीहरुमा इन्साइडर ट्रेडिङ हुन्छ भन्ने चर्चा चौतर्फी छ । पछिल्ला केहि घटनाक्रमले यो तथ्यलाई पुष्टी नजिक लगिरहेको छ। बजारमा खुलेआम इन्साइ डर ट्रेडिङ हुँदा पनि नियामक रमिता हेरेर बस्दा पछिल्लो समय यस्तो धन्दा झन् फष्टाएको छ । अझ पछिल्लो समय खुलेआम यस्तो बदमासी गर्ने अजोड इन्स्योरेन्सलाई बोर्डले कारवाही गर्न खुट्टा कमाउँदा अन्य कम्पनीहरुमा पनि यस्तो बदमासी भईरहेको छ । र त्यसको पछिल्लो उदाहरण हो राधी विद्युत कम्पनीमा भएको इन्साइडर ट्रेडिङ अर्थात भित्री कारोबार।

राधि विद्युत कम्पनीले ३६.५ प्रतिशत बोनसको घोषणा गर्यो । आर्थिक बर्ष २०७७-७८ को तेश्रो त्रैमासिकको वित्तीय विवरण अनुसार बार्षिकीकृत इपीएस १७.६३ रुपैयाँ र नेटवर्थ १५१.८५ रुपैयाँ रहेको यो कम्पनीको सेयरको मूल्यमा खेलाडीहरुले भित्री सुचनाको आधारमा यसरी खेले कि सूचना पहिला नै लिक हुँदा यो स्टकमा नमज्जासंग चलखेल भयो । सूचना सार्वजनिक हुनु अगावै कम्पनीको सेयरको मूल्य अघिल्ला २० दिन अगाडी नै झन्डै ५० प्रतिशतले बढीसकेको थियो । सेयरको भोलुममा पनि उल्लेखीय वृद्धि भयो । जसको कारण थियो लिक भएको सूचना । अर्थात कम्पनीले कति बोनस दिंदैछ भन्ने तथ्य, पहिला नै लिक भईसकेको थियो ।

अघिल्ला केहि बर्षहरुदेखि नै कम्पनीको सेयर मूल्य १५० रुपैयाँ हाराहारी थियो । र केहि महिना अघिसम्म पनि यो सेयरको मूल्य यहि हाराहारी थियो । तर यो कम्पनीको सेयरको मूल्य केहि महिना अघिदेखि यसरी बढ्यो कि अहिले यो सेयरको मूल्यले ठुलो उचाईं लिइसकेको छ ।

कम्पनीको लाभांश इतिहास हेर्दा आर्थिक बर्ष २०७३७४ सालमा कम्पनीले १० प्रतिशत बोनस सेयर दिएको थियो भने आर्थिक बर्ष २०७४-७५ मा ५ प्रतिशत बोनस र ५ प्रतिशत नगद दिएको थियो । यस्तै आर्थिक बर्ष २०७५-७६ मा सो कम्पनीले कुनै पनि लाभांश दिएको थिएन । तर हल्लाहरु यसरी आएका थिए कि राधिले केहि खास दिंदैछ। जसका कारण यो सेयरको मूल्य उकास्न थालिएको थियो । बोनसको सूचना बाहिरिएपछी सूचना सार्वजनिक हुनु अगावै यो सेयरको मूल्यमा चलखेल भएको प्रष्ट हुन्छ भन्ने तर्क छ धेरै लगानीकर्ताहरुको ।

नभन्दै बाहिर चलेको हल्लाजस्तै घोषणा गर्यो कम्पनीले । जसका कारण कम्पनीको सेयर मूल्यमा सर्किट लाग्यो ।

अघिल्ला २० दिनको कारोबार हेर्ने हो भने कारोबार भोलुममा ठुलो बढोत्तरी छ अर्थात झन्डै ४५ करोडको सेयर किनिएको छ र सेयरको मूल्य ६५ प्रतिशतले बढेको छ । यसले पनि कम्पनीको सेयर मूल्यमा असर पर्नेगरी भित्री कारोबार भएको प्रष्ट हुन्छ ।

यसरी भएको कारोबारले सेयरको मूल्य माथि पुर्याउने निश्चित थियो । उच्च बिन्दुमा पुगेपछि भित्री कारोबारीहरुले यो सेयरलाई बेचेर करोडौं रुपैयाँ नाफा बुक गर्ने र सो उच्च दरमा साना तथा नबुझेका लगानीकर्ताहरु फस्ने देखिएको छ । अर्थात यसरी भित्री कारोबार गर्नेहरुले झन्डै दोब्बर नाफा खाएर कम्पनीको सेयर बेच्दा ती सेयर किन्नेहरु नमज्जासंग फस्ने देखिएको छ ।

निकम्मा धितोपत्र बोर्ड ! हुन त यसरी यो कम्पनीमा भित्री कारोबार भयो भन्ने तथ्य धितोपत्र बोर्डलाई राम्रो संग थाहा छ । तर बोर्डसंग यो कमपनीलाई कारवाही गर्ने आँट छैन । र छानविन गर्ने नै आँट नभएपछी यस्तो गलत गर्नेलाई कारवाही के हुन्छ भन्ने प्रश्नबारे छलफल नै गर्नुपरेन ।

तर यसरी खुलेआम सेयर मूल्यमा असर गरेर सानालाई फसाउँ दै जाने र ठुलाले कमाउंदै जाने हो भने एकदिन साना लगानीकर्ताहरुको हरिबिजोग हुने प्रस्ट छ ।