काठमाडौँ । भारतले ऊर्जा सुरक्षाको रणनीतिको केन्द्रमा विविधिकरण र दीर्घकालीन साझेदारीलाई राख्दै अमेरिकासँग ऊर्जा आयात विस्तार गर्ने तयारी गरेको छ । डेलीहन्टमा प्रकाशित समाचार अनुसार, भारतले अमेरिकी प्राकृतिक ग्यास र अन्य ऊर्जास्रोतहरूको आयात बढाएर व्यापार सन्तुलन कायम राख्ने र चीनजस्तो अस्थिर स्रोतहरूमा निर्भरता घटाउने उद्देश्य लिएको छ । यो नीति केवल आर्थिक रणनीति होइन, अन्तर्राष्ट्रिय समिकरणमा भारतको स्वायत्त भूमिका सुदृढ गर्ने कूटनीतिक सोचको हिस्सा हो ।
ऊर्जा आयात विविधिकरणको यो प्रयास, जलवायु परिवर्तन र ऊर्जा मूल्य अस्थिरताका बेला निकै सान्दर्भिक बनेको छ । भारतको आर्थिक वृद्धि दर उच्च रहे पनि त्यसले ऊर्जा आवश्यकतालाई पनि तीव्र बनाएर ल्याएको छ। यस्तोमा मध्यपूर्वमा बढ्दो तनाव, रसिया-यूक्रेन युद्धका कारण मूल्यवृद्धि र आपूर्ति संकटले भारतलाई नयाँ साझेदारहरूको खोजतर्फ प्रेरित गरिरहेको छ । अमेरिकासँगको यो सहकार्यले भारतलाई दीर्घकालीन ऊर्जा आपूर्तिको भरोसा दिन्छ भने अमेरिकी बजारका लागि भारतको व्यापार द्वार खुला गरिदिन्छ ।
नेपालका लागि पनि यो घटनाक्रम महत्वपूर्ण छ । नेपालले विद्युत् निर्यात गर्दै भारतसँग ऊर्जा सहकार्यमा नयाँ ढोका खोलिरहेको बेला, भारतको ऊर्जा नीति कस्तो दिशामा अघि बढिरहेको छ भन्ने बुझ्न आवश्यक छ । भारत–अमेरिका ऊर्जा सम्बन्ध बलियो हुँदा, त्यसको अप्रत्यक्ष प्रभाव नेपाली ऊर्जा बजार, मूल्य निर्धारण, र पूर्वाधार निर्माणमा पर्ने सम्भावना छ। साथै, यो परिघटनाले नेपाललाई पनि विविधिकरणको पाठ सिक्न प्रेरित गर्छ—जसले ऊर्जा सुरक्षालाई केवल उत्पादन होइन, कूटनीतिक व्यूह र आर्थिक स्थायित्वसँग जोडेर हेर्ने दृष्टिकोण दिन्छ ।
