काठमाडौँ । भारतको डिजिटल फरेन्सिक बजार सन् २०३० सम्ममा तीन गुणा वृद्धि हुने प्रक्षेपणसहित १३९ अर्ब अमेरिकी डलरको आँकलन गरिएको छ । जी बिजनेशमा प्रकाशित हालैको रिपोर्ट अनुसार, कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआइ), साइबर सुरक्षामा बढ्दो लगानी, र सरकारी रणनीतिक पहलहरूले यो क्षेत्रमा तीव्र विस्तार सम्भव बनाएको छ । यो भारतको प्रविधि–केन्द्रित विकास रणनीतिलाई पुष्टि गर्ने महत्वपूर्ण सूचक हो ।
हालै सम्पन्न ‘इंडिया एनर्जी स्टोरेज वीक २०२५’ तथा “ग्लोबल साइबर सेफ्टी समिट” जस्ता मंचहरूमा देखिएको चासो र प्रतिबद्धता यही संकेत गर्छ कि भारत अब केवल आइटी सेवाको आपूर्तिकर्ता मात्र होइन, प्रविधिको रणनीतिक नेतृत्वकर्ता बन्ने मार्गमा छ। डिजिटल फरेन्सिक बजारको विस्तार त्यसकै एक प्रमाण हो, जसले अपराध अनुसन्धान, राष्ट्रिय सुरक्षा, र साइबर अपराध नियन्त्रणका लागि प्रविधिमैत्री समाधानहरू उपलब्ध गराउनेछ।
अहिलेको विश्व परिवेशमा जहाँ साइबर आक्रमणहरू, डेटा चोरी, र डिजिटल प्रणालिहरूको दुरुपयोग व्यापक हुँदै गइरहेका छन्, भारतले यस क्षेत्रमा आत्मनिर्भरता र नवप्रवर्तनलाई प्राथमिकता दिन थालेको छ। यसले न केवल भारतको आन्तरिक सुरक्षालाई सुदृढ बनाउँछ, तर भारतलाई अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारीको लागि पनि आकर्षक गन्तव्य बनाउँछ। अमेरिकादेखि युरोपसम्म, धेरै देशहरू भारतसँग डिजिटल अनुसन्धान, साइबर डिफेन्स र फरेन्सिक डेटा एनालिटिक्समा सहकार्य गर्न इच्छुक देखिएका छन् ।
वर्तमान सन्दर्भमा, जब चीन, उत्तर कोरिया, र पाकिस्तानजस्ता देशहरूबाट हुने डिजिटल आक्रमणको सम्भावना बढ्दो छ, भारतले आफ्नो डिजिटल सुरक्षा ढाँचालाई बलियो बनाउँदै लगेको देखिन्छ । राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकारका कार्यालयदेखि लिएर साई–सर्ट (CERT-In) सम्मका निकायहरूले यो विस्तारलाई रणनीतिक प्राथमिकतामा राखेका छन् ।
प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले हालैको सम्बोधनमा प्रविधिमा आत्मनिर्भर भारतको संकल्पलाई जोड दिँदै भनेका थिए कि ‘भारतले अब नवप्रवर्तन निर्यात गर्ने राष्ट्र बन्नुपर्छ ।’ डिजिटल फरेन्सिक बजारको अनुमानित वृद्धि त्यही दिशातर्फको स्पष्ट संकेत हो ।
आजको दिनमा जब विश्व डिजिटल युद्धको मोर्चामा उभिएको छ, भारतले प्रविधिमा आत्मनिर्भर भएर मात्र हैन, विश्वलाई नेतृत्व दिँदै उत्तरदायी शक्ति बन्ने संकेत गरिसकेको छ। यो खबर त्यसैको पुष्टि हो ।
