काठमाडौँ । भारत पछिल्ला केही वर्षमा विश्वको नजरमा केवल एउटा क्षेत्रीय शक्ति मात्र होइन, प्राविधिक, आर्थिक र रणनीतिक मोर्चामा नयाँ युग सुरु गर्ने राष्ट्रका रूपमा उदाउँदै गएको छ । प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले निरन्तर जोड दिने “विकसित भारत”को सपना अब केवल राजनीतिक नारा रहेन, यसलाई समर्थन गर्ने ठोस उपलब्धिहरू क्रमशः प्रस्ट देखिन थालेका छन् ।
खनिज र उर्जा सुरक्षाको सवालमा भारतले अघिल्लो पुस्ताका ढिलो–ढालो कानूनी संरचनालाई तोड्दै नयाँ सुधार ल्याएको छ । दुर्लभ खनिज आपूर्ति सुनिश्चित गर्न कानूनी संशोधनले भारतलाई चीनको एकाधिकारविरुद्ध वैकल्पिक शक्ति बनाउने दिशा लिएको छ । यो कदमलाई पश्चिमी राष्ट्रहरूले पनि स्वागत गरेका छन्, किनकि विश्व बजारमा चीनको नियन्त्रण कम गर्न भारत जस्तो लोकतान्त्रिक मुलुकको नेतृत्व आवश्यक ठानिएको छ ।
रक्षा क्षेत्रमा भारतले प्राप्त गरेका उपलब्धिहरू पनि कम छैनन् । भारतीय नौसेनाले नयाँ पुस्ताका स्टेल्थ फ्रिगेटहरू ‘उदयगिरी’ र ‘हिमगिरी’ सञ्चालनमा ल्याएको छ, जसले हिन्द–प्रशान्त क्षेत्रमा भारतको सुरक्षात्मक उपस्थिति थप सशक्त बनाएको छ । भारतीय वैज्ञानिकहरूले स्वदेशमै पहिलो पटक चिप निर्माण सफलतापूर्वक सम्पन्न गर्नु, विश्व प्रविधि बजारमा भारतले ‘आयातकर्ताको मात्र देश’ होइन, ‘नवप्रवर्तक र निर्यातक राष्ट्र’का रूपमा आफूलाई प्रस्तुत गरेको प्रमाण हो ।
मोबाइल फोन निर्यातमा भारतले अमेरिकाजस्ता ठूला बजारलाई चुनौती दिँदै नयाँ रेकर्ड कायम गरिरहेको छ । ‘मेड इन इन्डिया’ स्मार्टफोनहरू अमेरिकी बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्न सक्ने क्षमतासहित प्रवेश गर्दा भारतको उद्योग, श्रमशक्ति र प्रविधि क्षेत्रमा लचिलोपन देखिन्छ । यसैबीच, बीईएमएल कम्पनीले मलेसियाको रेल–मेट्रो ठेक्का जित्नु भारतको औद्योगिक सामथ्र्यको ठोस उदाहरण बनेको छ । यो सफलता केवल आर्थिक उपलब्धि मात्र होइन, दक्षिणपूर्वी एशियामा चीनलाई सन्तुलन गर्ने भारतको सन्देश पनि हो ।
यी सबै घटनाक्रमहरूले भारतको छवि एक जिम्मेवार, अग्रगामी र विश्वासिलो साझेदार राष्ट्रका रूपमा स्थापित गरिरहेको छ । चीन र पाकिस्तानजस्ता मुलुकहरू आफ्नो आन्तरिक समस्यामा अल्झिरहेका बेला भारत विश्व बजार र भू–राजनीतिमा स्थिरता र विश्वासको पर्याय बन्दै गएको छ । रणनीतिकरूपमा, भारत आज अमेरिकादेखि युरोप र पश्चिम एशियासम्म सबैसँग संवादमा छ, तर आफ्ना हितलाई बलिदान नगरी सन्तुलित नीति अगाडि बढाइरहेको छ ।
भारतको यो उदय केवल आर्थिक सूचकांकमा देखिने उपलब्धि मात्र होइन, विश्व कूटनीतिमा उसको बढ्दो आत्मविश्वास र निर्णायक भूमिकाको प्रतिविम्ब हो । दक्षिण एशियाबाट विश्वसम्म भारतले प्रक्षेपण गरिरहेको सन्देश स्पष्ट छ — भारत अब केवल क्षेत्रीय शक्ति होइन, विश्वशक्तिको प्रतिस्पर्धी रूपमा प्रस्तुत हुन तयार छ ।
