काठमाडौं । नयाँ दिल्लीले आफ्नो भूभाग चीनको भएको दाबी गर्ने नयाँ नक्सालाई लिएर कडा विरोध जनाएको छ । चीनले जारी गरेको नयाँ नक्साले भारतीय राज्य अरुणाचल प्रदेश र अक्साई चीन पठारलाई चीनको भूभागमा रहेको देखाइएको भन्दै भारतले कडा कूटनीतिक विरोध गरेको हो ।
बेजिङले भारतको अरुणाचल प्रदेश र अक्साई चीन पठारलाई आधिकारिक चिनियाँ क्षेत्र देखाउँदै जारी गरेको आधिकारिक नक्साका विषयमा भारतीय सञ्चारमाध्यमले समाचार सार्वजनिक गरेपछि नयाँ दिल्लीले विरोध जनाएको हो । भारतीय विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता अरिन्दम बागचीले मंगलबार एक विज्ञप्ति जारी गर्दै भनेका छन्– ‘हामीले आज चीनको तथाकथित २०२३ को नक्साप्रति चिनियाँ पक्षसँग कूटनीतिक च्यानलमार्फत कडा विरोध दर्ता गराएका छौं । हामी ती दाबीहरूलाई अस्वीकार गर्छौं किनभने तिनीहरूको कुनै आधार छैन । चिनियाँ पक्षको यस्तो कदमले सीमा क्षेत्रमा देखिएका प्रश्नहरूको समाधानलाई जटिल तुल्याएको छ ।’
बेजिङको सरकारी स्वाभित्वको ग्लोबल टाइम्स पत्रिकाले जारी गरेको नक्सामा दुई क्षेत्र भारतको रहेको नयाँ दिल्लीले जनाएको छ । एउटा भारतको उत्तरपूर्वी राज्य अरुणाचल प्रदेश थियो, जसलाई चीनले तिब्बतको हिस्सा मान्दछ, जहाँ दुई देशले सन् १९६२ मा सीमा युद्ध लडेका थिए । दोस्रो थियो, अक्साई चीन, जुन तिब्बतलाई पश्चिम चीनसँग जोड्ने उच्च रणनीतिक करिडोर हो ।
चीनले पूर्वी हिमालय रहेको अरुणाचल प्रदेशलाई दक्षिणी तिब्बतको हिस्सा भएको दाबी गरेको छ । गत अप्रिलमा राज्यका ११ स्थानलाई चिनियाँ भाषामा जांगनानू वा दक्षिणी तिब्बत भित्र रहेको दाबी गर्दै नक्सा जारी गरिएको थियो । भारतले आफ्नो दाबी गरेको अक्साई चीन, पश्चिमी हिमालयको पठार चीनको नियन्त्रणमा रहेको छ ।
यसअघि भारतका विदेशमन्त्री एस जयशंकरले चीनको क्षेत्रीय दाबीलाई खारेज गरेका थिए । उनले एनडीटीभीमार्फत भनेका छन् –बेतुकमा भारतको भूभाग दाबी गर्दैमा यसलाई चीनको बनाउँदैन ।
सन् २०२० को जुनमा हिमालयमा दुवै पक्षका सैनिकहरूबीच झडप हुँदा २० भातरीय र चार चिनियाँ सैनिकको मृत्यु भएपछि दुई एसियाली छिमेकीको सम्बन्ध चिसिएको थियो । सन् २०२० भएको हिंसापछि चीन र भारतबीचको सीमा क्षेत्र शान्त रहँदै आएको छ । तर, नियन्त्रण रेखाका पश्चिम हिमालय सीममा दुवै देशका दसौं हजार सैनिकहरू जम्मा भएका छन् ।
गत साता जोहानेस वर्गमा भएको ब्रिक्स शिखर सम्मेलनमा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र चीनका राष्ट्रपति सी चिनफिङबीच विवादित हिमालय सीमाबारे चिन्ता व्यक्त गरेपछि नयाँ दिल्लीले सो नक्साको विरोध गरेको हो । बेजिङले उक्त बैठकलाई स्पष्ट र गहिरो विचार विमर्श भनेको थियो भने भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीले सम्मानपूर्वक र निरीक्षणमा विशेष जोड दिएका थिए । मोदी सरकारले विवादित क्षेत्रमा नागरिक उपस्थितीलाई बढवा दिन र नयाँ अर्धसैनिक बटालियनहरू स्थापना गर्नका लागि सीमा अरबौं डलर खर्च गरेको छ ।
