काठमाडौं। केन्याको आर्थिक विकासलाई चीनबाट लिएको ऋणले प्रमुख प्रभाव पारेको छ। ठूला पूर्वाधार परियोजनाहरूको लागि लिएको यो ऋणले विकासका अवसरहरू सिर्जना गरे पनि, यसको उच्च ब्याज दर र पुनर्भुक्तानाका कठोर शर्तहरूले देशको आर्थिक स्थिरतामा चुनौती प्रस्तुत गरेको छ।
पूर्वाधार विकासको अवसर
चीनको बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभ अन्तर्गत, केन्याले विभिन्न ठूला परियोजनाहरूमा लगानी गरेको छ। स्ट्यान्डर्ड गेज रेलवे जस्ता परियोजनाहरूले यातायात सुधार गरेको र व्यापारिक क्रियाकलापलाई सहज बनाएको छ। यी परियोजनाहरूले स्थानीय रोजगार र आर्थिक गतिविधिमा सकारात्मक प्रभाव पारेका छन्।
ऋण सेवा र पुनर्भुक्तानाका कठिनाईहरू
चीनबाट लिएको ऋणको पुनर्भुक्तानले केन्याको राष्ट्रिय बजेटमा ठूलो दबाब पारेको छ। उच्च ब्याज दर र कठोर शर्तहरूको कारण, केन्याले आफ्नो वार्षिक बजेटको ठूलो हिस्सा ऋण सेवा गर्न खर्च गर्नुपरेको छ। यसले शिक्षा, स्वास्थ्य, र अन्य महत्वपूर्ण क्षेत्रहरूमा लगानीको कमी ल्याएको छ।
पारदर्शिता र विवाद
चीनसँगको ऋण सम्झौतामा पारदर्शिताको कमी र विवादहरू रहेकोले केन्याको आर्थिक स्थितिमा थप समस्याहरू उत्पन्न भएका छन्। विशेष गरी मोंबासा पोर्टलाई कोलेटरलको रुपमा राखेर लिएको ऋण सम्झौतामा पारदर्शिता नभएको कारण विवाद उत्पन्न भएको थियो। अध्ययनहरूले भने यो अफवाह असत्य भएको पुष्टि गरेका छन्।
भविष्यका कदमहरू
राष्ट्रपति विलियम रुटोको नेतृत्वमा रहेको नयाँ सरकारले चीनसँगको ऋण सम्झौता पुनःवार्ता गर्ने योजना बनाएको छ। नयाँ सरकारको प्राथमिकता पारदर्शिता र जिम्मेवार ऋण व्यवस्थापनको माध्यमबाट आर्थिक स्थिरता कायम राख्ने र विकासका लक्ष्यहरू हासिल गर्ने रहेको छ। यसले केन्याको आर्थिक सुधारमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने अपेक्षा गरिएको छ।
दीर्घकालीन रणनीतिको आवश्यकता
केन्याको आर्थिक समस्या जटिल छ र यसलाई समाधान गर्न दीर्घकालीन रणनीति आवश्यक छ। चीनसँगको ऋणको प्रभावलाई व्यवस्थापन गर्दै राष्ट्रिय विकासका लक्ष्यहरू हासिल गर्न पारदर्शिता, राम्रो शासन, र जिम्मेवार ऋण व्यवस्थापन अनिवार्य छ। यसका लागि दीर्घकालीन सोच र ठोस कदमहरू चाल्नुपर्ने आवश्यकता छ।
