- दुर्गा प्रसाद काफ्ले
नेपालको पुँजी बजारमा केही समययता निरन्तर गिरावट आउने क्रम जारी छ । दिनहुँ बजारमा गिरावट आइरहेकाले यो अवस्था कहिलेसम्म हो र बजार कति तलसम्म झर्ने हो भनेर अहिल्यै विश्लेषण गर्न सकिने अवस्था छैन । तर, पुँजी बजारमा बढ्दा या घट्दा धेरै नै हल्ला धेरै नै चल्ने भएकाले बजारमा किन यस्तो भइरहेको छ भनेर समिक्षा गर्नुपर्ने अवस्था आएको छ । पुँजी बजारमा आएको गिरावट स्वभाविक हो कि अस्वभाविक ? यसअघि नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) १८८८ अंकमा पुग्यो कि पुर्याइयो ? अब यी कुराको समिक्षा गनुपर्ने भएको छ ।
नेपालको पुँजी बजार सानो छ । केही समूहको हातमा बजार रहेकाले उनीहरुकै स्वार्थका आधारमा बजारमा उतारचढाव देखिदै आएको छ । ठुला कहलिएका लगानीकर्ताकै पहुँचमा नेप्से, धितोपत्र बोर्ड र राष्ट्र जस्ता नियामक निकाय रहेकाले नेपालको पुँजी बजारमा उनीहरुले चाहे अनुसारका नीति अघि ल्याइएको छ ।
यो अवस्थामा बजारमा आएको तिव्र उतारचढावबाट सबैभन्दा पिडित साना लगानीकर्ता छन् । उनीहरुको समस्यालाई कसैले नजरअन्दाज गरेको छैन । अस्तव्यस्त अवस्थामा चलिरहेको पुँजी बजार ठुला व्यक्ति मोटाउने र साना लगानीकर्ता फस्ने ठाउ भएको छ । साना लगानीकर्तालाई विभिन्न बहाना बनाएर सजिलै फसाउने गिरोहहरु सक्रिय छन् । यसर्थ बजार सुधार र लगानीकर्ताको संरक्षणका लागि पुँजी बजारमा पनि ‘कुलमान’ को आवश्यक्ता त ।
साना लगानीकर्ता फसाउने शुत्र
- मिडियामा गलत प्रचारबाजी गर्दै कम्पनीका बारेमा गलत हल्ला फिजाउने
- नेप्से २५०० ५००० अंकमा पुग्छ जस्ता हल्ला
- सेयर बजारमा स्वर्णिम युग सुरु भयो भन्ने
- धितोपत्र बोर्ड र नेप्सेलाई विज्ञप्ती जारी गर्न लगाउने
- मन्त्री भेट्ने
- सेयर सधै होल्ड गर्नुपर्छ भनेर हल्ला फिजाउने
- अस्वभाविक रुपमा कम्पनीको मूल्य बढाउने
- म्याचिङबाट मूल्य बढाउने तथा घटाउने
साना लगानीकर्ताले सचेत हुनुपर्ने विषय
सेयर बजारमा गरिएको आफ्नो लगानी सुर्रिक्षत गर्न लगानीकर्ताले केही सतर्कता अपनाउनुपर्छ । यसका लागि पुँजी बजारको बारेमा पर्याप्त ज्ञान लिएर मात्र लगानी गर्नुपर्छ । बजारमा लगानी गर्नुअघि बजारलाई असर गर्ने राजनीतिक, कानुनी, प्रविधि, आर्थिक, वातावरण, अवसर, लगायतका विषयहरुको गहिरो विश्लेषण गर्न सक्ने हुनुपर्छ । यी कुराहरु विश्लेषण गर्न नसक्ने व्यक्तिहरु सिधै पुँजी बजारमा नछिर्दा बेस हुन्छ । लहैलहैमा गरिएको लगानी जोखिमपूर्ण हुनसक्छ ।