">
नयाँ दिल्ली । मुद्रास्फीतिलाई नियन्त्रण गर्न खोज्ने विश्वव्यापी केन्द्रीय बैंकहरूले मौद्रिक नीतिको ठोस कडाईले क्रमशः कडा मन्दीको जोखिम बढाएको छ । भारतलाई भने फरक रूपमा रहेको भारतीय रिजर्भ बैंक (आरबीआई) गभर्नर शक्तिकान्त दासले बताएका छन् । हैदराबादमा आरबीआईको आर्थिक र नीति अनुसन्धान विभागको वार्षिक अनुसन्धान सम्मेलनमा बोल्दै दासले यस वर्षको सुरुदेखि नै आरबीआईले भारतीय अर्थतन्त्रको लागि ‘सफ्ट ल्यान्डिङ’ सुनिश्चित गर्न प्रयास गरिरहेको बताए । घरेलु मुद्रास्फीतिलाई केन्द्रीय बैंकको ४ प्रतिशतको लक्ष्यमा फिर्ता ल्याउने प्रयास गरिरहेको पनि उनले जानकारी गराए । आरबीआई गभर्नरले हालसालैका सार्वजनिक कार्यक्रमहरूमा पनि समयभन्दा पहिले ब्याज दर बढाउँदा आर्थिक वृद्धि र देशका नागरिकहरूमा ठूलो नोक्सान हुने उनले बताएका छन् ।
पछिल्लो तथ्यांकले उपभोक्ता मूल्य सूचकांक मुद्रास्फीति अक्टोबरमा ६.७७ प्रतिशत रहेको र आरबीआईको २.६ प्रतिशतको सहनशीलता ब्यान्ड भन्दा धेरै माथि थियो । तथ्यांकले ३७औं महिनामा सीपीआई मुद्रास्फीति ४ प्रतिशत लक्ष्य भन्दा माथि रहेको पनि देखाउँछ । यसैबीच, अप्रिल-जुनमा कुल गार्हस्थ्य उत्पादन वृद्धि १३.५ प्रतिशत थियो, जुन आरबीआईले अनुमान गरेको १६.२ प्रतिशतभन्दा कम थियो । सेप्टेम्बरमा, केन्द्रीय बैंकले चालु आर्थिक वर्षको लागि ७ प्रतिशतको जीडीपी वृद्धि प्रक्षेपण गरेको थियो, जुन यसको अघिल्लो अनुमान ७.२ प्रतिशत भन्दा कम थियो ।
आरबीआईको आर्थिक र नीति अनुसन्धान विभागको योगदानको प्रशंसा गर्दै उनले कोभिड-१९ महामारीको उचाइमा दासले भूमण्डलीकरण, जलवायु परिवर्तन र प्रविधिको गहिरो प्रवेशको सबैभन्दा प्रत्याशित भविष्यको प्रवृत्ति भएको बताए । ‘यो सम्भावित रूपमा विघटनकारी हुन सक्छ, सम्बन्धित जोखिमहरू कम गर्न रणनीतिहरू आवश्यक पर्दछ । मैले अघि उल्लेख गरेको तीनवटा झट्काका परिणामहरू अझै पनि प्रकट भइरहेका छन् र निरन्तर सतर्कताको आवश्यकता छ । त्यसैले रिजर्भ बैंकको अनुसन्धान कार्य विगतमा जस्तै यी बहुविध सम्भावनाहरूको जवाफ दिन तयार रहनुपर्छ’, उनले भने ।
दासले कोभिड-१९ महामारी, युक्रेनमा रुसको आक्रमण र विश्वभर मौद्रिक नीतिको सिंक्रोनाइज्ड कडाईका झटकाहरू उल्लेख गरेका थिए ।’ ‘उदीयमान बजार अर्थतन्त्रको लागि पुरानो अनुसन्धान मुद्दाहरू जस्तै बाह्य क्षेत्रको दिगोपन मूल्यांकन, दिगोपन जोगाउन नीति विकल्पहरूको सम्भाव्य दायरा र तिनीहरूको प्रभावकारिताको विश्लेषण एक पटक फेरि अगाडि आएको छ, किनभने स्पिलओभरको प्रकृति र आकारको जोखिम अहिले धेरै फरक छ,’ उनले भने ।
दासका अनुसार आरबीआईको दृष्टिकोणले लगभग हरेक ठूला कार्यको तुलनामा अनुसन्धानले बढ्दो महत्व ग्रहण गरेको र फलस्वरूप अन्य विभागहरूमा अनुसन्धान इकाईहरू स्थापना भएको बताएका छन् । अनुसन्धान इकाइहरू स्थापना गर्ने प्रक्रियालाई दिगो र सक्रिय रूपमा विस्तार गर्न आवश्यक भएको दासले औंल्याए ।
