काठमाडौँ । पछिल्लो समय ‘क’ बर्गका बाणिज्य बैंकहरु पनि भकाभक मर्जरमा गए । नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंक र मेगा बैंक, कुमारी बैंक र एनसीसी बैंक, ग्लोबल आईएमई बैंक र बैंक अफ काठमाण्डु, हिमालयन र सिभिल बैंक, लक्ष्मी र सनराइज बैंक, मर्जरमा गए । नेपाल बंगलादेश बैंकलाई नबिल बैंकले प्राप्ति गर्यो । यी सबैजसो बैंकमा पोष्ट मर्जरले कुनै न कुनै तिक्तता ल्याएको छ । नेपाल इन्भेष्टमेन्ट र मेगा बैंकमा कर्मचारीको समायोजन अझै मिलेको छैन । ग्लोबल आईएमई बैंकबाट तत्कालीन बैंक अफ काठमाण्डुका हाकिम र धेरै कर्मचारीहरु आउट भएका छन् । सिभिल बैंकका तत्कालीन हाकिमको बरियता नै निकै तल झारिदिएपछि हाकिमले बैंक छोडेका छन् । लक्ष्मीमा कर्मचारीको लफडा अझै सकिएको छैन । बैंकमा बस्ने वातावरण नभएको भन्दै तत्कालीन सनराइज बैंकका कर्मचारीहरु भकाभक बैंक छोडिरहेका छन् । यहाँसम्म त ठिकै थियो, कुमारी बैंकमा त पोष्ट मर्जरले यतिसम्म लफडा निम्त्याएको छ कि दुई बैंक एक भए पनि, कर्मचारीदेखि उच्च तहका व्यवस्थापन पनि दुई कित्तामा देखिएका छन् ।

तत्कालीन कुमारी बैंकमा रामचन्द्र खनाल सीइओ थिए । उनी अहिलेको कुमारी बैंकमा डेपुटी सीइओ छन् । तत्कालीन कुमारी बैंकमा तेश्रो बरियतामा रहेका खनाल तत्कालीन सीइओ अनुजमणि तिमिल्सीना र तत्कालीन डेपुटी सीइओ मनिष तिमिल्सिना नक्कली धितो प्रकरणमा मुछिएर बैंक छोडेपछि सीइओ बनेका थिए । खनाल केहि समय मात्र सीइओ बनेका थिए, बैंक एनसीसी बैंकसँग मर्जरमा जाने भयो । मर्जरपछि उनको बरियता दोश्रो भयो । अहिले बैंकमा सीइओ तत्कालीन एनसीसी बैंकका रमेश राज अर्याल छन् ।

बैंकले एकिकृत कारोबार सुरु नगर्दै बैंकमा ‘लफडा’ भने सुरु भईसकेको थियो । तत्कालीन एनसीसी बैंकबाट आएको एउटा कर्मचारी युनियन र कुमारी बैंकको कर्मचारी युनियनलाई एक बनाउने प्रक्रिया चल्दै थियो । तर बीचमा रामचन्द्र खनालले कुनै पनि हालतमा कुमारीको कर्मचारी युनियन रहनुपर्छ र एनसीसीको खारेज हुनुपर्छ भन्ने लाइन लिएपछि विवाद भएको एनसीसी कर्मचारी युनियनमा आवद्धहरुको आरोप छ । उनीहरुको आरोप यतिसम्म छ कि -‘रामचन्द्र खनालले बैंक नै मेरो एकलौटी हो भन्ने शैलीमा मान्छे छानी-छानी सरुवा गर्न थालेका थिए ।’

‘एनसीसीबाट आएकाहरुलाई छानीछानी सरुवा गर्न थालेपछि, नचाहिने दु:ख दिन थालेपछि हामीले बिद्रोह गरेका हौँ । हाम्रो खबरदारीपछि सरुवा रोकिएको त छ तर रामचन्द्र खनालको ज्यादती रोकिएको छैन । कहिले हाम्रो कर्मचारी युनियन खारेज गर्नुपर्ने अभिव्यक्ति दिने, कहिले हाम्रा साथीहरुलाई धम्क्याउने, थर्काउने, देखाईदिन्छु भन्ने लगायतका हर्कत रामचन्द्र खनालबाट भएको छ ।’ तत्कालीन एनसीसीबाट आएको युनियनमा आवद्ध एक कर्मचारीले भने -‘थुप्रैपटक खनाल सरसँग घम्साघम्सी नै हुने खालेको स्थिति उत्पन्न गराइयो । हदै भएपछि हामीले विज्ञप्ति नै जारी गरेर खनाल सरलाई हाम्रा विरुद्ध पूर्वाग्रही भएर नलाग्न चेतावनी दिएका छौं । अझै पनि खनाल सरको ज्यादती रहिरह्यो भने हामी सहने स्थितिमा हुनेछैनौँ ।’

 inve

केहि समय अगाडी कुमारी बैंकले मेनेजर्स मिट राखेको थियो । सो कार्यक्रममा बैंकका डेपुटी सीइओ रामचन्द्र खनालले तत्कालीन एनसीसीबाट आएको कर्मचारी युनियन खारेज गर्नुपर्ने आशयको अभिव्यक्ति दिए । उनको भनाईलाई तत्कालै बैंकका सीइओ रमेश राज अर्यालले काटिदिए । रमेश राज अर्याल र रामचन्द्र खनालका दुईखाले अभिव्यक्तिले बैंकमा सीइओ र डेपुटी सीइओ दुई फरक कित्तामा छन् भन्ने प्रष्ट भयो । त्यसपछि त कर्मचारीहरु पनि दुई कित्तामा हुने नै भए । खनालको अभिव्यक्ति त्यो बेला उनलाई भारी पर्यो, जव तत्कालीन एनसीसीबाट आएको कर्मचारी युनियनले विज्ञप्ति नै जारी गरेर रामचन्द्र खनालको अभिव्यक्तिमा आपत्ति जनायो र आन्दोलनको चेतावनीसमेत दियो । अहिले खनालकै अभिव्यक्तिका कारण खनाललाई कार्यालय जान पनि समस्या हुने गरेको छ । उनी अहिले कोहिसँग नबोली एकोहोरो काम गर्छन् । तर एक्लै बसेर आफ्ना मान्छेहरु बोलाएर एनसीसी बैंकका कर्मचारीहरुलाई एक एक गरी खेद्ने भन्दै प्लान बनाउने गरेको आरोप अर्काथरीका कर्मचारीहरुको छ ।

बैंकका डेपुटी सीइओ रामचन्द्र खनालले आफुविरुद्ध कर्मचारी युनियनले निकालेको विज्ञप्तिमा आश्चर्य प्रकट गरेका छन् । विज्ञप्तिबारे अर्थ सरोकारको प्रश्नमा उनले आफुले सबै मिलेर जानुपर्छ भनेको विषयलाई लिएर युनियनले आफुविरुद्ध विज्ञप्तिबाजी गरेको देखेर आफु दु:खी भएको प्रतिक्रिया दिएका छन् । साथै उनले आफुले अनैतिक रुपमा कर्मचारीको सरुवा गरेको विषय पनि गलत भएको दाबी गरेका छन् । ‘बैंकको सीइओ म होइन । म डेपुटी सीइओ हो । तर सबै काम मैले नै गरेजस्तो गरेर साथीहरु म माथि जाईलागेका छन् । यतिसम्मकि मलाई सिध्याईदिन्छु भन्ने सम्मका धम्की दिने काम भएको छ । तर मेरो मात्र निर्णयले हुने केहि पनि होइन ।’

‘तपाईंले कर्मचारी युनियन खारेज गर्नुपर्छ भनेर किन भनेको ?’ हाम्रो प्रश्नमा उनले भने- ‘बैंकमा एक मात्र युनियन बनाउँ, हामी काम गर्ने मान्छे भन्ने आशय बोलेको हो । त्यसलाई साथीहरुले गलत रुपमा लिनुभयो । भएको यति थियो, तर विज्ञप्ति फरक तरिकाले आएछ ।’ उनले आफु तत्कालीन कुमारीको युनियन राख्ने र एनसीसीको युनियन कुनै हालतमा खारेज गर्नुपर्छ भनेर नलागेको बरु कर्मचारीको त्यसखाले बुझाई रहेको दाबी गरे । ‘म यस्तो लफडा गर्ने वा लफडा गर्न रुचाउने मान्छे पनि होइन। तर मलाई विवादमा तान्ने काम भएको छ । यसले समग्र बैंकलाई राम्रो गर्दैन ।’

यता युनियन विवाद र कर्मचारी र उच्च तहका कर्मचारीबीचको केहि विवाद रहेको तर सो विवादको पनि समाधान निस्किने दाबी सीइओ अर्यालको छ । ‘दुवै बैंक र ती बैंकका साथीहरुले एक खालको लिगेसी बोकेका थिए । बैंक एक भयो तर मान्छेको सोच एक हुन सकेन । जसका कारण केहि समस्या देखिएको छ । तर ती समस्याहरु विस्तारै समाधान हुन्छन् । सबै समस्याको समाधान गर्न केहि समय लाग्ने भए पनि समस्याको समाधान निस्किने उनको भनाई छ । मेनेजर्स मिटमा खनालको अभिव्यक्ति सीइओले काटेको विषयमा प्रश्न गर्दा उनले आफ्नो आसय त्यस्तो नरहेको बरु मिलेर जानुपर्छ भन्ने रहेको दाबी गरे । ‘रामचन्द्रजीले पनि दुई युनियनलाई एक बनाउनुपर्छ भन्नुभएको हो, मैले पनि हामी काम गरेर खाने मान्छे, झगडा गरेर होइन, समाधान खोजेर अगाडी बढौँ भनेको हो । अव वार्ताबाटै यो समस्याको समाधान निकाल्नुपर्छ ।’

‘दुई युनियन एक हुन्छन् त ?’ हाम्रो प्रश्नमा सीइओ अर्याल भन्छन्- ‘हुन्छ, हुनुपर्छ ।’

‘अनि कसले छोड्ने ? कुन युनियन खारेज हुने ? के छ तपाईंहरुको प्लान ?’ हाम्रो प्रश्नमा अर्यालले भने- ‘सबैले केहि न केहि कम्प्रमाइज गर्नुपर्छ । दुवैतिरका साथीहरुले केहि न केहि कम्प्रमाइज गरेपछि समस्याको समाधान निस्किन्छ ।’