केहि दिनअघि अर्थ सरोकार टेलिभिजन कार्यक्रममा लगानीकर्ता संघका सदस्य हरिष दाहालले मलाइ इंकित गर्दै तर्क विना कुराहर गर्छ भन्ने आरोप लगाउनुभएछ । यसो त सेयर बजारका फोरमहरुमा पनि विभिन्न बुज्रुकहरुले यस्तो आरोप लगाउंदै आएका थिए । बुझ्नेलाई पो बुझाउनु, बुझेर पनि बुझ पचाउनेहरुलाई के बुझाउनु भनेर शान्त बसेको थिएँ । आज केहि तर्कहरु प्रस्तुत गर्दैछु ।
बजार कसरी पुग्यो १८८८, एक समिक्षा :
१८८८ मा बजार पुग्दा साना लगानीकर्ताहरुलाई सचेत गराइएन, किन ? धेरै साना गरिव र नबुझेका लगानीकर्ता डुबेका छन् । यसको जिम्मा कसले लिन्छ ? कालो धन भएको पुष्टि पनि नियमनकारी निकायले किन कार्वाही नगरेको ? कालो धननै हो बजार यसरि बढाउने । जव बजार बलियो हुन्छ र दिगो हुन्छ, तव जनताले बुझ्नेछन्, अहिले माफियाहरुले बुझेका छन् बजार १८८८ सम्म कसरी पुग्यो भनेर ।
बजार १८८१ पुगेको होइन पुर्याइएको हो
नेप्से १८८१मा पुर्याउनु, अनि सेयर बेचेर मार्जिन ल्याण्डीङमा कडाइ गर्नु भित्र राष्ट्र बैंकको नियत सीधा झल्किन्छ । बजार बलियो हुनको लागि त लाइसेन्स थप्नु पर्यो, अनलाइन ट्रेडिङ हुनुपर्यो , गैर आवासीय नेपालीहरुमा बजारको पहुँच हुनुपर्यो लगायतका केहि सुधारहरु गर्नुपर्छ। तर अव हुन्छ, भोलि हुन्छ, पर्सि हुन्छ, केहि दिनमा हुन्छ भन्ने हल्ला फिंजाएर, बजार बढाइयो । जुन दिगो थिएन पनि , हुँदैन पनि । लगानीकर्ता प्रशिक्षण कार्यक्रम गर्ने, देशव्यापी कार्यक्रम गर्ने गर्नुपर्छ । यहाँ त बढ्छ, बढ्छ भनेर मिदियाबाजी बाहेक केहि गरिएको छैन । लगानीकर्ता सचेत हुन जरुरी छ ।
यसकारण बजार घट्छ :
१. अस्वाभाविक बढेको बजार जसरी पनि घट्छ । बजार घट्नु नै छ र घट्छ। किनकि यो स्वाभाविक रुपमा बढेको बजार होइन, बढाइएको र फुलाईएको बजार हो ।
२. साना लगानीकर्ताहरुलाई फसाएर ठुला लगानीकर्ताहरु रमिता हेरेर बसेका छन् । बजारमा ठुला लगानीकर्ता हरु नै छैनन् अहिले भन्दा पनि फरक पर्दैन । साना लगानीकर्ताहरुले बजार धानेका छन्।
३. अहिले बजार घटाउन केहि नियमनकारी निकाय नै लागेको देखिन्छ । बजार घटेको बेला किन्ने दाउमा ठुला लगानीकर्ताहरु छन् ।
४. व्याजदर व्यापक बढेको अवस्था हो। यसले नेपाली पूँजीबजार घटाउँछ नै ।
५. सेयर लोन लिएका केहीलाई मार्जिन कल आउन थालिसक्यो। यो बजार घट्ने अर्को कारण हो ।
६. राइट र एफपीओ को खोलो आएको छ । आफ्नो अबै सिध्याएर दिएको बोनस ले वित्तीय संस्थाहरु कमजोर हुँदैछन् ।
७. बन्द हडताल हुनु । यसले बजार अझै कमजोर बनाइरहेको छ ।
सबन्धित निकाय कानमा तेल हालेर बसेको छ । बजार बलियो बनाउनुपर्ने सोचमा कोहि पनि छैनन् । त्यसैले बजार कमजोर छ र कमजोर बजार धेरै दिन टिक्दैन । लगानीकर्ताहरु सचेत हुन आवश्यक छ ।
