नयाँ दिल्ली । भारतको वित्तीय बजार नियामकहरू-मुम्बईमा आरबीआई र सेबी र आईएफएससीले युरोपेली धितो बजार प्राधिकरण (ईएसएमए) लाई भारतीय क्लियरिङ कर्पोरेसनहरू (सीसीएस) को निगरानी, सुपरिवेक्षण वा लेखा परीक्षण गर्ने अधिकार दिन चाहँदैनन् ।
त्यसकारण, उनीहरूले सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्न युरोपियन युनियन (ईयू) बजार नियामकको मागसँग सहमत हुने सम्भावना नभएको स्रोतले बिजनेसलाइनलाई जनाएको छ । गत हप्ता, ईएसएमएले ईएसएमए र भारतीय नियामकहरू बीच ‘कुनै सहयोग व्यवस्था’ नभएको कारणले ६ वटा भारतीय कम्पनीको मान्यता रद्द गर्यो र युरोपेली बैंकहरूलाई तिनीहरूसँग व्यापार गर्न बन्द गर्न अप्रिल २०२३ को समयसीमा तोक्यो । तर भारतमा ईएसएमएसँगको सम्झौताले यसलाई भारतीय सीसीएसको गहिरो सुपरिवेक्षण गर्ने शक्ति दिनेछ, जसलाई मुख्य (संवेदनशील) बजार पूर्वाधार संस्थाको स्थिति छ ।
६ वटा सीसीहरूमा क्लियरिङ कर्पोरेशन अफ इन्डिया, आरबीआई, इन्डियन क्लियरिङ कर्पोरेशन, एनएसई क्लियरिङ एमसीएक्स क्लियरिङ कर्पोरेशन, सेबी र इन्डिया इन्टरनेशनल क्लियरिङ कर्पोरेशन र एनएसई क्लियरिङ कर्पोरेशनद्वारा पर्यवेक्षण गरिएको छ । यी छ सीसीबीच इक्विटी, बन्ड र विदेशी मुद्रामा भारतको सम्पूर्ण नगद र डेरिभेटिभ बजारमा ट्रेडहरू सफा र व्यवस्थित हुन्छन् ।
तसर्थ, भारतीय नियामकहरूले ईएसएमएसँग कुनै सम्झौता गर्दैनन् जसले यसलाई यी सीसीहरूमा अधिकार दिने स्रोतहरूले जनाएका छन् । वास्तवमा सन् २०१३ मा ईएसएमएले भारतीय सीसीएस मा यस्तै प्रतिबन्ध लगाएको थियो र घोषणा गरेको थियो कि युरोपका बैंकहरूले ईएसएमएद्वारा मान्यता नपाएसम्म भारतीय सीसीएस सँग कारोबार गर्दैनन् ।
त्यसपछि, भारत र सरकारले नियामकहरूले ईएसएमए लाई भने कि भारत सीसीएसले पनि युरोपेली बैंकहरूलाई संरक्षकको रूपमा मान्यता दिन बन्द गर्नेछ र तिनीहरूको सम्पूर्ण क्लियरिङ र सेटलमेन्ट व्यवसाय अमेरिकी बैंकहरू लगायत अन्यमा जान सक्छ । यसले ईएसएमए लाई आफ्ना मागहरूमा चिसो बनायो ।
युरोपका केही ठूला खेलाडीहरूमा ड्युश बैंक, बीएनपी परिबास, क्रेडिट सुइस, सोसाइटी जेनेरेललगायत अन्यले भारतमा एफपीआई (विदेशी पोर्टफोलियो लगानीकर्ता) ट्रेडहरू क्लियर गर्नका लागि संरक्षकको रूपमा काम गर्छन् र लगभग ३५ प्रतिशत वा त्योभन्दा बढी व्यापार गर्छन् । ‘ईएसएमए को धम्की अव्यावहारिक छ किनकि सबै सीसीएस भारतमा राम्रोसँग विनियमित छन् । एसईबीआई (अन्तर्राष्ट्रिय नियामक निकाय) को सदस्य हो र बहुपक्षीय सम्झौताहरूमा हस्ताक्षरकर्ता हो । भारतीय नियामकहरूले समयको परीक्षामा खडा भएका छन् र हाम्रो देशको वित्तीय बजार सबैभन्दा राम्रो मध्येको छ । त्यसैले भारतको सीसीएस को निरीक्षण, पर्यवेक्षणको लागि ईएसएमए को माग अनावश्यक छ ।
