काठमाडौं । स्टकहोम इन्टरनेशनल पिस रिसर्च इन्स्टिच्युट (एसआईपीआरआई) ले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार पछिल्लो १० वर्षको अवधिमा चीनको हतियार निर्यातमा कमी आएको छ।
एसआईपीआरआईको डेटाले सन् २०१३-१०१७ को तुलनामा २०१८-२०२२ सम्म हतियार निर्यात २३ प्रतिशतले घटेको देखाएको छ। जसले युक्रेनमा भूराजनीतिक तनाव र भारतसँगको वास्तविक नियन्त्रण रेखाको साथमा चीनद्वारा सैन्य भण्डारणको संकेत गर्न सक्ने जियोपोलिटिकाले रिपोर्ट गरेको छ।
पछिल्लो तथ्याङ्कले गत १० वर्षमा विश्वव्यापी हतियार निर्यातमा चीनको समग्र हिस्सा ६.३ प्रतिशतबाट ५.२ प्रतिशतमा झरेको देखाएको छ। चीनले ताइवानमा सम्भावित आक्रमणको तयारी गरिरहेको देखिए पनि युक्रेनमा रुसलाई सहयोग गर्न आफ्नो रक्षा औद्योगिक आधार प्रयोग गर्ने सम्भावनालाई नकार्न सकिँदैन ।
अफ्रिकादेखि मध्यपूर्वसम्म विश्वभरका द्वन्द्वग्रस्त क्षेत्रहरूमा चीन खुला रूपमा हतियार निर्यातकर्ता भएको एसआईपीआरआईले जनाएको छ ।
मिडिया रिपोर्टका अनुसार मस्कोले युक्रेनमा आक्रमण गरेपछि चीनको माइक्रोचिप र अन्य इलेक्ट्रोनिक कम्पोनेन्ट र कच्चा पदार्थको रूसतर्फ निर्यात बढेको छ । सम्भावित सैन्य अनुप्रयोगहरू सहित चिप्स र अन्य कम्पोनेन्टहरूमा चीन-रूस व्यापारमा हाल साना, निजी संगठनहरू र फराकिलो राज्य-स्वामित्वका उद्यमहरू समावेश छन् ।
चिनियाँ कम्पनीहरूले सैनिक र नागरिक उद्देश्यहरू बीचको ग्रे स्पेसको दोहन गर्दै दुवै पक्षलाई नागरिक ड्रोनहरू पनि आपूर्ति गर्दै आएको जियोपोलिटिकाले रिपोर्ट गरेको छ। ‘चिनियाँ कम्पनीहरूले रुसलाई विमान विरोधी क्षेप्यास्त्र रडारका लागि इलेक्ट्रोनिक पार्टपुर्जाहरू पठाइरहेको हुनसक्छ। वाशिंगटनले एक चिनियाँ कम्पनीमाथि पनि प्रतिबन्ध लगाएको छ जसलाई उनीहरूले युक्रेनमा लडिरहेका रुसी भाडा सेनाको समर्थनमा स्याटेलाइट इमेजरी उपलब्ध गराएको बताएका छन् ।’ जियोपोलिटिकाले अमेरिकामा रहेको उद्धृत गर्दै लेखेको छ ।
चीनले रुसलाई हतियार र गोलाबारुद आपूर्ति गर्नबाट वञ्चित गरे पनि यस विषयमा आफ्नो अडान चीनका विदेशमन्त्री किन ग्याङले प्रष्ट पारेका थिए जसले हालै युक्रेनमा रुसको युद्धका लागि चीनबाट हुने सम्भावित सैन्य सहयोगलाई अमेरिकी हतियार बिक्रीसँग तुलना गरेका थिए ।
सान्दर्भिक रूपमा, चीन आफ्नो सैन्य खर्चमा ७.२ प्रतिशत वृद्धिको साथ सन् २०२३ को लागि लगभग २२४.३ बिलियन डलरमा सैन्य खर्चमा ७.२ प्रतिशत वृद्धिको साथ बढ्दो राष्ट्रहरूको सूचीमा सामेल भएको छ। तर हतियार निर्यातमा गिरावट आएको छ।
साउथ चाइना मर्निङ पोस्टले शाङ्घाई युनिभर्सिटी अफ पोलिटिकल साइन्स एन्ड कानूनका प्राध्यापक नी लेक्सिओङलाई उद्धृत गर्दै चिनियाँ हतियार निर्यातमा आएको गिरावटले यस क्षेत्रमा भूराजनीतिक तनाव बढ्दै गएकाले चीनले घरेलु आवश्यकतामा बढी ध्यान केन्द्रित गरेको संकेत गरेको बताएका छन् ।
कम विकसित राष्ट्रहरू र राजनीतिक रूपमा संयुक्त राज्य अमेरिकासँग असहमति भएका राष्ट्रहरूले परम्परागत रूपमा विगत दुई दशकहरूमा चीनलाई स्थिर ग्राहक बन्दै किन्दै आएका छन्। अधिकांश खरीददारहरू अफ्रिका, मध्य पूर्व, दक्षिणी एशिया र ल्याटिन अमेरिकामा केन्द्रित छन् ।
