काठमाडौँ । नेपालमा पछिल्ला केही वर्षहरूमा एयर कन्डिसनर (एसी) को माग तीव्र रूपमा बढिरहेको छ । पहिले विलासिताको वस्तु मानिने एसी अब आवश्यकताको वस्तु बन्दै गएको छ । विशेषगरी तराई क्षेत्रमा तापक्रम ४० डिग्री सेल्सियसभन्दा माथि पुग्ने गरेको छ भने पहाडी र हिमाली क्षेत्रमा पनि जलवायु परिवर्तनका कारण मौसममा परिवर्तन देखिएको छ । यस्तो अवस्थामा एसीको व्यवसाय उदीयमान हुनु र यसको आवश्यकता बढ्नुका विभिन्न कारणहरू छन् ।
१. जलवायु परिवर्तन र तापक्रम वृद्धि
नेपालमा जलवायु परिवर्तनको प्रभाव स्पष्ट रूपमा देखिएको छ । तराईका जिल्लाहरू जस्तै नेपालगञ्ज, बिराटनगर, चितवन र भैरहवामा गर्मी मौसममा तापक्रम ४१-४२ डिग्री सेल्सियससम्म पुग्छ। यस्तो अवस्थामा मानिसहरूलाई घरभित्र सहज वातावरण कायम गर्न एसीको आवश्यकता परेको छ। पहाडी क्षेत्रहरू जस्तै पोखरा र काठमाडौँमा पनि गर्मी बढ्दै गएकोले एसीको माग बढेको छ ।
२. जीवनस्तरमा सुधार
नेपालमा मध्यम वर्गको जनसंख्या बढ्दै गएको छ र मानिसहरूको आयस्तरमा पनि वृद्धि भएको छ । राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयको घरपरिवार सर्वेक्षणअनुसार, ०.८% घरधुरीले एसी प्रयोग गर्छन्, र यो संख्या क्रमशः बढिरहेको छ। मानिसहरूले पंखा र कूलरबाट एसीतर्फ स्थानान्तरण गर्न थालेका छन् किनभने उनीहरूको जीवनशैलीमा सुधार आएको छ। गर्मीबाट बच्न मात्र नभई चिसो मौसममा तातो बनाउने सुविधा भएको एसीको माग पनि बढेको छ ।
३. शहरीकरण र भौतिक संरचना
नेपालमा शहरीकरण तीव्र गतिमा भइरहेको छ । काठमाडौँ,चितवन, पोखरा, बिराटनगर, बुटवल जस्ता सहरहरूमा नयाँ आवासीय भवन, कार्यालय, र व्यापारिक प्रतिष्ठानहरू निर्माण भइरहेका छन् । यी संरचनाहरूमा आरामदायी वातावरण कायम गर्न एसीको प्रयोग बढ्दै गएको छ। विशेषगरी होटल, अस्पताल, र शपिङ मलहरूमा एसी अनिवार्यजस्तै बनेको छ ।
४. प्राविधिक विकास र किफायती मूल्य
पहिलेका एसीहरू धेरै बिजुली खपत गर्ने खालका थिए। तर, अहिले इनभर्टर प्रविधिको विकासले एसीहरू ऊर्जा-कुशल र किफायती बनेका छन् । इनभर्टर एसीले ४०% कम बिजुली खपत गर्छ भने डिजिटल प्रणाली र वाइफाइ सुविधाले प्रयोग गर्न सजिलो बनाएको छ। नेपालमा एसीहरूको मूल्य मध्यम वर्गको पहुँचमा छ ।
५. आयातमा वृद्धि
भन्सार विभागको तथ्याङ्कअनुसार, चालु आर्थिक वर्षको पहिलो १० महिनामा एसीको आयात ४३.६२% ले बढेर २.९३ अर्ब रुपैयाँ पुगेको छ । यो अवधिमा ८२,४८१ युनिट एसी आयात भएका छन्, जुन गत वर्षको तुलनामा उल्लेखनीय वृद्धि हो। चीन, भारत, र थाइल्याण्डबाट आयात हुने एसीहरूले बजारको माग धानिरहेका छन् ।
६. स्वास्थ्य र उत्पादकत्वमा प्रभाव
गर्मीले मानिसको स्वास्थ्य र कार्यक्षमतामा असर पार्छ । विशेषगरी बालबालिका, वृद्ध, र दीर्घरोगीहरूलाई गर्मीबाट जोगाउन एसी प्रभावकारी हुन्छ। कार्यालय र उद्योगहरूमा पनि एसीले कर्मचारीको उत्पादकत्व बढाउन मद्दत गर्छ । यस्तो अवस्थामा एसीको प्रयोग अब विलासिता नभई आवश्यकता बनेको छ ।
उदयमान व्यवसायका कारणहरू
बढ्दो माग: व्यापारीहरूका अनुसार, यो वर्ष एसीको बिक्री गत वर्षको तुलनामा ३३% ले बद्दने छ।
विविधता: सस्तो चिनियाँ एसीदेखि उच्च गुणस्तरको टेस्ला (Tesla AC) सम्म विभिन्न विकल्प उपलब्ध छन् ।
सहज वित्तीय सुविधा: किस्ताबन्दीमा एसी किन्ने सुविधाले पनि बजार विस्तारमा सहयोग गरेको छ ।
निष्कर्ष:
नेपालमा एसीको व्यवसाय उदीयमान हुनुमा जलवायु परिवर्तन, जीवनस्तरमा सुधार, शहरीकरण, र प्राविधिक विकास मुख्य कारणहरू हुन् । गर्मीबाट बच्न र आरामदायी जीवनशैली कायम गर्न एसीको आवश्यकता बढ्दै गएको छ। यो मागले व्यवसायीहरूलाई नयाँ अवसर प्रदान गरेको छ र आगामी दिनमा यो क्षेत्र अझ विस्तार हुने देखिन्छ ।
