काठमाडौँ । सरकारले नागरिकका लागि सहजरुपमा सेवा उपलब्ध गराउन स्थापना गरेका सार्वजनिक संस्थानका कुल सञ्चालन आय रु. चार खर्ब ३५ अर्ब १७ करोड ३९ लाख पुगेको छ । गत आर्थिक वर्षको कुल सञ्चालन आय रु. चार खर्ब २८ अर्ब ७१ करोड ३४ लाख रहेकामा यस्तो आय आव २०७७/७८ मा एक दशमलव ५१ प्रतिशतले बढेको शनिवार सार्वजनिक गरिएको सार्वजनिक संस्थानको वार्षिक स्थिति समीक्षामा उल्लेख छ ।

अघिल्लो आवको तुलनामा सार्वजनिक संस्थानको खुद नाफामा ४५ दशमलव ४२ प्रतिशतले कमी आई आव २०७७/७८ मा रु. २६ अर्ब ३५ करोड ८८ लाख पुगेको छ । त्यस्तै सरकारलाई आव २०७७/७८ मा रु. छ अर्ब ७२ करोड १४ लाख लाभांश प्राप्त भएको छ । जुन अघिल्लो आवका तुलनामा ५२ दशमलव ३३ प्रतिशतले घटि हो ।

सार्वजनिक समीक्षामा आव २०७७/७८ मा संस्थानको सञ्चित नाफा गत आवको तुलनामा तीन दशमलव ३५ प्रतिशतले बढेर रु. एक खर्ब १३ अर्ब ५६ करोड ५९ लाख पुगेको उल्लेख छ । त्यस्तै सञ्चित नोक्सानी अघिल्लो आवका तुलनामा ३६ दशमलव ३६ प्रतिशतले कमी आई रु. २१ अर्ब ७८ करोड ६६ लाख कायम रहको देखिन्छ । जसअनुसार सबै संस्थानको सञ्चित नाफा अघिल्लो आवकोभन्दा २१ दशमलव ५४ प्रतिशतले बढेर रु. ९१ अर्ब ७७ करोड ९३ लाख पुगेको देखिन्छ ।

सरकारको पूर्ण वा अधिकांश स्वामित्व रहेका संस्थानमध्ये २२ संस्थान नाफामा सञ्चालित रहेको र अन्य १९ संस्थानले घाटा व्यहोरिरहेका छन् । नाफामा रहेका संस्थानका खुद नाफा समेत ४० दशमलव ३० प्रतिशतले र नोक्सानीमा चलिरहेका संस्थानका खुुद नोक्सानी तीन दशमलव ६१ प्रतिशतले बढेको सार्वजनिक विवरणमा उल्लेख छ । जसमा सार्वजनिक संस्थानको प्रशासनिक खर्च दुई दशमलव ३८ प्रतिशतले बढेको छ । समीक्षा अवधिमा सरकारको यस्ता संस्थामा कुल लगानी रु. पाँच खर्ब ६७ अर्ब २८ करोड ८६ लाख पुगेको छ ।

१० उद्योगमध्ये एक नाफामा

सरकारले संस्थानहरुको कारोबारलाई औद्योगिक, व्यापारिक, सेवा, सामाजिक, जनोपयोगी तथा वित्तीय गरी छ क्षेत्रमा विभाजन गरेको छ । जसमा औद्योगिकतर्फ सञ्चालनमा रहेका १० संस्थानमध्ये जडिबुटी उत्पादन तथा प्रशोधन कम्पनी लिमिटेडबाहेक अन्य संस्थान खुद नोक्सानीमा रहेको विवरणमा देखिन्छ । जसले यस क्षेत्रको समग्र खुद नोक्सानी रु. ९४ करोड ९६ लाख पुगेको छ । समीक्षा अवधिमा जडिबुटी उत्पादन तथा प्रशोधन कम्पनीको रु. एक करोड ९१ लाख सञ्चालन नाफा कमाएको छ भने बाँकी नौ उद्योगको सञ्चालन नोक्सानमा रहेको छ ।

व्यापारिक क्षेत्रको सञ्चित नाफा घट्यो

सरकारको लगानीमा सञ्चालनमा रहेका व्यापारिक क्षेत्रका चार सार्वजनिक संस्थानको सञ्चित नाफा अघिल्लो आवका तुलनामा घटेको छ । आव २०७६÷७७ मा यस क्षेत्रको कुल सञ्चित नाफा रु. २१ अर्ब ४७ करोड ९१ लाख रहेकामा समीक्षा अवधिमा ११ दशमलव ७३ प्रतिशतले कमी भई रु. १८ अर्ब ९५ करोड ९२ लाख रहेको छ । कृषि सामाग्री कम्पनी लिमिटेड बाहेक यस क्षेत्रका बाँकी संस्थाहरु खुद नोक्सानीमा रहेका छन् ।

त्यस्तै सेवा क्षेत्रमा सञ्चालनमा रहेका ११ सार्वजनिक संस्थानको कुल सञ्चालन आय ३५ दशमलव ९५ प्रतिशतले घटेर समीक्षा अवधिमा रु. १४ अर्ब ५६ करोेड १८ लाख पुगेको छ । नेपाल वायुसेवा निगम र नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको आव २०७६/७७ को तुलनामा २०७७/७८ मा क्रमशः ३६ दशमलव ०६ र ४३ दशमलव ६२ प्रतिशतले सञ्चालन आयमा कमी आएकाले समग्र क्षेत्रमा प्रभाव परेको विवरणमा उल्लेख छ ।

सामाजिक क्षेत्रमा रहेका पाँच सार्वजनिक संस्थानहरुको कुल सञ्चालन आय आव २०७७/७८ मा अघिल्लो आवको तुलनामा १२ दशमलव ०५ प्रशितले बढेर रु. दुई अर्ब ८१ करोड २९ लाख पुगेको छ । त्यस्तै पाँच सार्वजनिक संस्थान रहेको जनोपयोगी क्षेत्रको कुल सञ्चालन आय रु. एक खर्ब सात अर्ब ४० करोड ८६ लाख पुगेको छ । जुन अघिल्लो आवको तुलनमा तीन दशमलव ६२ प्रतिशतले बढी हो ।

नेपाल विद्युत प्राधिकरण र नेपाल दुरसञ्चार कम्पनीको सञ्चालन आयमा क्रमशः तीन दशमलव ५२ र तीन दशमलव ८० प्रतिशतले वृद्धि हुँदा समग्र जनोपयोगी क्षेत्रको सञ्चालन आय बढेको देखिन्छ । यस क्षेत्रको कुल सञ्चित नाफा अघिल्लो आवको तुलनामा नौ दशमलव ६९ प्रतिशतले बढेर रु. ५५ अर्ब २५ करोड तीन लाख पुगेको छ ।

वित्तीय क्षेत्रमा सञ्चालनमा रहेका नौ संस्थाको कुल सञ्चालन आय अघिल्लो आवको तुलनामा समीक्षा अवधिमा १४ दशमलव ३४ प्रतिशतले कमि आएको तथ्याङ्क छ । यस क्षेत्रमा सबैभन्दा धेरै सञ्चालन आय राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकको रु. १६ अर्ब २२ करोड ९१ लाख रहेको छ । सार्वजनिक विवरणानुसार सरकारको प्रत्यक्ष लगानीमा सञ्चालनमा रहेका सार्वजनिक संस्थानहरुमध्ये वित्तीय क्षेत्र, जनउपयोगी क्षेत्र र अन्य क्षेत्रका केही संस्थानको मात्र सञ्चालन नतिजा राम्रो देखिन्छ ।