काठमाडौँ । भारत र जापानबीचको रणनीतिक साझेदारी पछिल्लो दशकमा अझ बलियो हुँदै गएको छ । विशेषगरी विज्ञान, प्रविधि, र नवप्रवर्तनका क्षेत्रमा हालसालै दुवै देशले रासायनिक उद्योगमा नवप्रवर्तन र दिगोपनको प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यसहित संयुक्त पहलहरू थालेका छन् । यो सहकार्यले न केवल उत्पादन प्रक्रियालाई हरित बनाउने लक्ष्य राखेको छ, तर विश्वव्यापी प्रतिस्पर्धामा अग्रणी बन्ने आकांक्षा पनि राखेको छ ।
सन् २०२३ मा भारत र जापानले सेमीकन्डक्टर आपूर्ति श्रृंखला सुदृढीकरणका लागि समझदारीपत्रमा हस्ताक्षर गरे। यस कदमले उन्नत प्रविधि र अनुसन्धानलाई तीव्र बनाउन सहयोग पुर्याएको छ । विशेषगरी रासायनिक उद्योगमा प्रयोग हुने उच्च-प्रविधि सामग्रीको विकासमा यो सम्झौताले नवीन ढोका खोलेको छ ।
यसैगरी, सेप्टेम्बर २०२४ मा टोकियोमा आयोजित भारत-जापान द्विपक्षीय वित्त संवादले दुई देशबीचको आर्थिक र औद्योगिक सहकार्यलाई अझ मजबुत बनायो । छलफलमा हरित लगानी, कार्बन उत्सर्जन घटाउने प्रविधिहरू, र परिपत्र अर्थतन्त्रमा आधारित व्यापार मोडेलहरू जस्ता विषयहरू उठान गरिए । यी प्रयासहरूले रासायनिक उद्योगलाई पर्यावरणमैत्री र लागत प्रभावित बनाउने सम्भावना छ ।
भारत सरकारले पनि सेमीकन्डक्टर र डिस्प्ले निर्माण क्षेत्रको विकासका लागि ७६,००० करोडको प्रोत्साहन योजना ल्याएको छ । यो योजनामा जापानी प्रविधि र लगानी आकर्षणको स्पष्ट संकेत देखिन्छ। जापानको दक्षता र भारतको उत्पादन क्षमताबीचको तालमेलले दुवै मुलुकलाई विश्व बजारमा प्रतिस्पर्धी बनाउने अपेक्षा गरिएको छ ।
नवप्रवर्तन, अनुसन्धान, र हरित प्रविधिमा केन्द्रित भारत-जापानको यो साझेदारीले रासायनिक उद्योगमा दिगोपन सुनिश्चित गर्न मात्र होइन, भविष्यको उर्जा-प्रदूषण सन्तुलनमा समेत योगदान पुर्याउनेछ । यो सहकार्यले एसियाली क्षेत्रमै दिगो औद्योगिक विकासको नमुना प्रस्तुत गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।
