झापा । धान सुकाउने ड्रायर मेशिन भित्रिएपछि झापा गौरादहका चैते धान खेती गर्ने कृषक उत्साहित बनेका छन् । ड्रायर मेशिन भित्रिएपछि चैते धान सुकाएर भण्डार गर्न र राम्रो मूल्य पाइने भएपछि यहाँका कृषक उत्साहित बनेका हुन् । प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाअन्तर्गत लागत सहभागितामा गौरादह नगरपालिका-५ स्थित नमूना एकीकृत कृषि सहकारी खेतीलाई एउटा ‘मुभेबल’ (यताउता लान/सार्न मिल्ने) ड्रायर मेशिन प्रदान गरिएको छ ।संस्थाका अध्यक्ष वेदनिधि चापागाईंले ड्रायर मेशिन पाएपछि धान सुकाउन सहज भएको बताउनुभयो । ‘चैते धान नबिक्ने र मूल्य नपाउने समस्या छ’, उहाँले भन्नुभयो, ‘यो पटक धानको भाउ घटेर प्रतिमत ५०० मा प्रतिमन बेच्नुपर्ने अवस्था आयो, धान सुकाएर राख्दा दुई/तीन महिनापछि एक हजार सहजै पाउन सकिन्छ ।’
झापामा चैते धानका लागि ड्रायर मेशिनको धेरै आवश्यक रहेको उहाँको भनाइ छ । समूहअन्तर्गत यहाँका किसानले ८० बिघामा चैते धान खेती गर्दै आएका छन् । ‘कृषिमा व्यावसायिकीकरण गर्ने उद्देश्यले पनि हामीले सामूहिक खेती सुरु गरेका हौँ’, उहाँले भन्नुभयो, ‘जग्गाअनुसार धान दिने र काम गर्ने कृषकले ज्यालासमेत पाउनुहुन्छ ।” गत वर्ष चार हजार मन धान उत्पादन गरिएको अध्यक्ष चापागाईं बताउनुहुन्छ । गौरादह-५ कै कृषक अर्जुन खतिवडा वर्षा-झरीका बेला चैते धान भित्र्याउनुपर्ने भएकाले पनि समस्या हुने गरेको बताउनुभयो । धानको संरक्षण र भण्डारण गर्न सक्दा बजार भाउ नपाइने उहाँले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘धान सुकाएर राख्दा ३० देखि ४० प्रतिशत मूल्य बढी पाइन्छ, यसले चैते धान लगाउने कृषकलाई प्रत्यक्ष र ठूलो राहत मिल्नेछ ।’ चैते धानमा चिस्यान धेरै हुने भएकाले भण्डारण गर्न सकिँदैन त्यसैले सस्तो-महँगो जति भए पनि धान बेच्नुपर्ने बाध्यता रहेको कृषक बताउँछन् ।
प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजना, परियोजना कार्यान्वयन एकाइ झापाका वरिष्ठ कृषि अधिकृत रवीन्द्र सुवेदीले नमूना एकीकृत कृषि सहकारी खेतीलाई ड्रायर मेशिनमा ५० प्रतिशत र पोष्टहार्वेस्ट निर्माणका लागि ८५ प्रतिशत अनुदान दिइएको जानकारी दिनुभयो । परियोजना कार्यान्वयन एकाइले ड्रायर मेशिनका लागि २० लाख, पोष्टहार्वेस्ट निर्माणका लागि २० लाख अनुदान दिएको हो । उक्त ड्रायर मेशिनबाट धानका साथै मकै पनि सुकाउन मिल्छ । ‘मेशिनको सफलता हेर्न बाँकी छ’, वरिष्ठ कृषि अधिकृत सुवेदीले भन्नुभयो, ‘राम्रो भयो भने कृषकले लाभ पाउनाका साथै चैते धान खेती विस्तारमा समेत सहयोग पुग्छ ।’ उहाँका अनुसार चैते धानमा ३०/३५ प्रतिशत चिस्यान हुन्छ, धान भण्डारण गर्न १८ प्रतिशतभन्दा कम र बीउका लागि १२ प्रतिशतसम्म चिस्यान हुनुपर्छ । उहाँले भन्नुभयो, ‘ड्रायर मेशिनले धान सुकाएर दुई/चार महिनासम्म भण्डारण गरेर राख्न सकिन्छ, कृषकले पर्खेर राम्रो मूल्यमा बेच्न पनि सक्छन् ।’ यस पटक पनि झापाको गौरादहबाट चैते धानले उचित मूल्य नपाएको गुनासो आएको उहाँले बताउनुभयो । झापामा सुपरजोनअन्तर्गत चैते धानको क्षेत्र एक हजार ५०० बिघाबाट बढेर दुई हजार १०० बिघा पुगेको परियोजना कार्यान्वयन एकाइले जनाएको छ । -रासस
