एम्स्टर्डम । भारत र चीनबीचको सम्बन्ध पछिल्लो समय खस्किरहेको छ । यस्तो अवस्थामा आन्तरिक घटनाक्रमसँगै यी देशहरूले कसरी राजनीतिक, आर्थिक र रणनीतिक हिसाबले आफूलाई स्थान दिन्छन् भन्ने कुरामा भूटानको महत्वपूर्ण भूमिका हुने युरोपेलस थिंक ट्यांकले जनाएको छ । एक टिप्पणीमा दक्षिण एसियाली अध्ययनका लागि युरोपियन फाउन्डेसन (ईएफएसएएस) ले भुटानसँगको आफ्नो गठबन्धन कायम राख्नु र विस्तार गर्नु भारतका लागि ठूलो महत्त्वको हुने जनाइएको छ । किनकि भुटान सामान्यतया डोकलाम र भुटानमा चिनियाँ आक्रमणलाई रोक्न उत्सुक रहनेछ ।
गल्वान भ्यालीमा गत जुन १५ को राति भएको भारत र चीनबीचको हिंसात्मक द्वन्द्वपछि दुबै देशहरूले एक अर्कालाई पश्चिमी हिमालयमा यथास्थिति भंग गरेको आरोप लगाएका छन् । यो घटनाको परिणामस्वरूप भारतले चिनियाँ सामानहरूमा बहिष्कार गर्ने अभियान चलाएको छ ।
“भारतले चिनियाँ एपहरुमासमेत प्रतिबन्ध लगाइरहेको छ । यस तनावको बीचमा भुटानले प्रायः “अल्पसंख्यक” भएकोले रणनीतिक भूमिका खेल्छ । यसको स्थानका कारण भूटानमा आर्थिक विकास विशेष गरी भारतसँगको द्विपक्षीय सम्बन्धमा जोडिएको छ,” इफेससले भने । भुटानले सांस्कृतिक, ऐतिहासिक, भौगोलिक र रणनीतिक कारकका कारण भारतसँग मैत्री सम्बन्धको आनन्द उठाएको छ ।
“भुटान सामान्यतया बंगालको खाडी र हिन्द महासागरमा प्रवेश गर्न भारतीय सीमाको पारगम्यतामा निर्भर गर्दछ । हालसालैका वर्षहरूमा भुटानले आफ्नो बहुपक्षीय राजनीतिक एकीकरणलाई अझ प्रगाढ बनाउन खोजेको छ र केही अन्य देशहरूसँग आफ्नै कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना गरेको छ । यद्यपि भुटानको कूटनीतिक स्वतन्त्रता बढेको भए पनि भारतले राजनीतिक र कूटनीतिक मध्यस्थको रूपमा भारतमा निर्भर रहन्छ ।
यसैबीच, चीनसँग भुटानको सम्बन्ध कम मैत्रीपूर्ण छ । पछिल्लो समय चीनले पनि भुटानी भूमि अतिक्रमण गरेका कारण भुटान चीनसँग आक्रामक बनेको छ । तर, सीमित स्रोतका कारण भारतमा निर्भर हुनुपर्ने बाध्यात्मक अवस्था छ । -पब्लिक न्युज एजेन्सी
